איך ווייס נישט צו איך בין אין דעם דער איינציקסטער, אָבער מיין גאַנצער לעבן פאַרברענג איך טראַכטענדיק, וואָס וועט זיין דער תכלית? וווּ וועט זיך דאָס אַלעס אויסלאָזן? וואָס וועט זיין? מתי אעשה גם אנכי לביתי? ווען וועט מען זיך שוין נעמן איין מאָל פאַר אַלעמאָל? אפשר איז עס אַ ייִדישער קרענק, אפשר אַ חסידישער, דאָס איז אָבער אַלמאָל זיכער אַז איך בין דערפון אַ ליידער. און פון די אַלע זאַכן וואָס דערקוטשן מיר, קובע זיין עתים לתורה, אָנהייבן לערנען דף היומי, דאַווענען שחרית מיט מנין, קומן שבת אין שיל ביי צייטענס, לערנען און פאַרברענגן מער מיט מיינע קינדער, פון די אַלע זאַכן שטייט קאָפּ און פלייצעס העכער דערפון מיין שרייבן. עס גייט נישט דורך אַ טאָג וואָס איך שטראָף מיך נישט פאַר נישט שרייבן מער און וואָס איך שווער מיך נישט אַז מאי דהוי הוי און מהיום והלאה גייט מען זיך נעמן צום עבודת הקודש ווי עס דאַרף צו זיין. און וואָס מיינט איר? ויהי ערב ויהי בוקר און איך שטראָף מיך ווידער און איך שווער מיך ווידער.
דאַרף מען דאָך פאַרשטיין, הלא דבר הוא. וואָס איז דען אַזוי שווער אָנצוכאַפּן אַ פעדער און אויסגיסן אַביסל טינט? וואָס קומט מיר אָן מיט אַזויפיל מי אַביסל צו זעצן אויפן קיבאָרד? דער אמת געזאָגט איז עס פּחד. אַ פּחד אַז מיט שרייבן היינט וועל איך געווויר ווערן אַז דער נעכטן איז געשטאָרבן און אַז די קראַפטן פון אַמאָל זענען עבר ובטל. דער פּחד ברענגט מיט זיך פוילקייט, מידיקייט, אומבאַשליסנקייט און יעדער מכּה אשר לא כּתובה. אַבי נישט צו שרייבן. ווי דער משנה זאָגט אם בטלת מן התורה הרבה בטילים יש לך. אַזויווי מען וויל זיך נעמן צום שרייבן קומן אונטער בטילים פון אַלע זייטן. מיט אַמאָל מיז איך אויספאָרשן ביכער אויף אַמאַזאָן, זוכן מציאות אויף איביי, אַראָפּלאָדענען מוזיק, זיך פאַרהיינטיקן מיט די לעצטע נייעס, און אויף להכעיס באַזוכן ביי בלאָגס פון אַנדערע און קראַכן פאַר קנאה אַז ביי זיי פליסט דאָס וואָס ביי מיר איז טרוקן. ווי אַ פלעשל משקה נאָכן קידוש פון דעם חתן תורה: יבש המעין ונקצץ האילן.
איך רוף עס אַ פּחד, חסידים וואָלטן עס אפשר גערופן גאוה. כּלומר, וואָס מיינסט דו אַז דו ביסט אַזאַ מיוחס אַז דו דאַרפס גוט שרייבן? שרייב שלעכט. ווי רבי ר´ זושא האָט געזאָגט, ´זושא, זושא, מען וועט דיך נישט שמייסן אַז דו ביסט נישט מילך. שמייסן וועט מען דיך אַז דו ביסט נישט זושא.´ און ווי דער רבי ר´ בונם פון פּשיסכא האָט געזאָגט, ´אַז איך קען מיך בייטן מיט אברהם אבינו וואָלט איך מיך דערפון אָפּגעזאָגט. וואָס וועט דער באַשעפער דערפון האָבן? ווייטער איין אברהם און איין בונם´. אלא מאי טאָלסטוי זאָל זיין טאָלסטוי און קטלא בלייבט קטלא. דער וועלט האָט דאָך שוין געהאַט איין טאָלסטוי איז וואָס דאַרף מען נאָך איינס? איז זיי אַ קטלא, און זיי אַ קטלא עד הסוף. שרייב ווי עס גייט און העכסטנס וועלן קריטיקער זיך דינגן איבער דער יונגער קטלא און דער שפּעטערער קטלא, און פירן וויכּוחים און סימפּאָזיומס איבער וואָס האָט אים געהרגט, און ווער איז געווען דער רוצח און ביי וועלכן שטיקל גענוי ליגט דער הינט באַגראָבן.
מען דערציילט פון דער קאָצקער אַז ווען מען האָט אים געזאָגט אַז עמעצער איז געשטאָרבן פון הינגער, האָט ער געזאָגט, "פון הינגער איז ער געשטאָרבן? פון גאוה איז ער געשטאָרבן." זיין בושה פון גיין בעטלן אויף הייזער דאָס האָט אים געהרגט און דאָס האָט דער קאָצקער גערופן גאוה. ווער ווייסט, אפשר דאָס וואָס רופט זיך דיגניטי איז נישט אַ חסידישער באַגריף.
הייסט עס אָבער אַז מיין פחד רופן זיי גאוה. ווי דער כּוונה וואָס עס שטייט אין אַפּאָר סידורים אויף ונפשי כעפר לכּל תהיה, מען דאַרף זיך לאָזן צוטרעטן פון יעדן. און וואָס איז דער פּועל יוצא פון דעם אַז בחורים און יונגעלייט לערנען שער הענווה פון קינדווייז אָן און וואַקסן אויף און האָבן נישט קיין שום זיכערהייט ווייל קיינער איז נישט איינגעפאַלן זיי צו דערציילן אַז זיי טויגן יאָ צו עפּעס. קען גאָר זיין ווייל דער עפּעס איז נישט שטענדיק צו געפונען אין חדרים און ישיבות האָט מען אים פאַרדעם געזאָגט, ´דו שלימזל מיט צוויי לינקע הענט´ און ´גולם קלאָץ´ און ´כאָלעמאָק´. פאַרדעם איז ער אויסגעצייכנט אין ענווה און יעדער מאָל עס פאַלט אים איין אַז אפשר טויג ער יאָ אויף עפּעס אַרבעט ער ווידער אויסצווואָרצלן זיין מדה פון גאווה. אין חסידישע ספרים לערנט ער אויך אַסאַך אַז טאָמער ער ווערט פאַרייאושט זאָל ער זיך האָבן מיט וואָס מחזק צו זיין. אפשר אונטערדרוק נישט וועט מען נישט דאַרפן אַזויפיל חיזוק? קען מען דאָך נישט ווייל עקב ענווה יראת ה´, און וואָס דען דאַרף אַ איד אַז נישט יראת שמים? אַ בפירושער פסוק: מה ה´ אלקיך שואל מעמך...
זעץ איך מיך אַוועק אויף אַן אָווענט ניין אַזייגער ביים קאָמפּיוטער, די קינדער שלאָפן, דער הויז איז שטיל, די משולחים קלאַפּן קוים, און דער טעלעפאָן קלינגט שוין אויך נישט און איך זאָג אַ לשם יחוד צו שרייבן בשם כּל ישראל. הייבט זיך אָן. וואָז זאָל איך שרייבן? ממשיך זיין די פּאָר טויזנט ווערטער וואָס זענען שוין אָפּגעשריבן? ניין, איך האָב מורא אהין צוריק צו גיין, פון די בושות אַז איך וועל אַנדעקן אַ רעטך, און פאָרכטענדיק דער עגמת נפש אַז איך וועל נישט קענען ווייטער גיין. אפשר זאָל איך מיך נעמן צו דער אידיי וואָס וואַלגערט זיך שוין ביי מיר אין קאָפּ חודשים און יאָרן? בין איך ווייטער חושש אין פאַל אַז פון דער זומן וואָס האָט זיך פאַרשוואַנגערט וועט געבוירן ווערן אַ נפל. ווי אַ רבי האָט געזאָגט אויף דער גמרא ´חישב לעשות מצוה ונאנס ולא עשאה מעלה עליו הכתוב כאילו עשאה´ אַז ווען מען קלערט צו טון אַ מצוה איז עס נאָך מער בשלימות ווי ווען מען טוט עס, וויבאַלד אַלע אינטערעסן און פעלערס וואָס מאַכן זיך ביים טון זענען נישט דאָרט ווען ס´איז בלויז במחשבה. דער שלימות פון דער מחשבה קען נאָר פאַרקלענערט ווערן במעשה.
זאָל איך שרייבן אין ענגליש לעשות שם בקרב הארץ, אָדער איז בעסער אין יידיש וואו די מומחים און קריטיקער קענען נישט דערלאַנגן? איז יידיש בעסער ווייל אין דעם שפּראַך לעבט מיין יידישקייט, אָדער ענגליש אַז אַנדערע זאָלן אויך פאַרזוכן פון דעם עץ הדעת? אַנטלויף איך פון די אָ ספיקות, צו דער צייטונג, צו דער פריזידער, צו דער וועב, צו וווּ עס זאָל נאָר זיין אויסער וווּ איך וויל און דאַרף צו זיין. און אַזוי וועט פאַרלאָפן אַן אָווענט און איך לייג מיך אין בעט מיט אַ שרעקליכער חשבון הנפש אָבער קיין וואָרט איז נישט אין מיין בייטל. און אַ טאָג אָן שרייבן איז קוים אַ טאָג געלעבט און זיכער נישט אַ טאָג כּדאי צו לעבן.
פרעגט זיך, און וואָס איז דער גדולה דען אין שרייבן? וואָס איז שלעכט אַ שמועס? אָדער אַ ספּאָרט? אָדער אַ פרעס? מה נשתנו אלו מאלו, וואָס איז שרייבן אַזאַ מחותן? ראשית־כּל איז עס דער מותר האדם מן הבהמה. אַ בהמה קען פרעסן, פּאָפן, און אַלע אַנדערע עולם הזהדיקע פאַרגעניגענס. אַ בהמה קען אָבער נישט רעדן אָדער שרייבן. שפּראַך איז דער חכמה בינה ודעת פון וואָס מיר זענען. און אַז אין רעדן איז דאָ אַ שיעור וויפיל קענען הערן און עס האָט אויך נישט אַ קיום, איז שרייבן דער גוף פון וויסנשאַפט וואָס לאָזט אויסשפּרעכן אידייען, זיי אויסשלייפן, זיך אין זיי מפלפל זיין, זיי אָפּווענדן אָדער זיי פאַרשטאַרקען און בויען אויף זיי פרישע אידייען.
האָט אָבער דער בעל שם געזאָגט צא מן התבה, גיי אַרויס פון דער וואָרט, באַגרעניץ דיך נישט אין ווערטער נאָר שטייג העכער. אַמאָל האָב איך עס דורש געווען לגנאי און עס פאַרגליכענט צו דער בראשית פון דער ברית חדשה, בראשית איז דער וואָרט. אַז איך בין עלטער געוואָרן האָב איך געזען אַז ווי חשוב ווערטער זענען איז דאָ העכער ווי ווערטער וווּ רוחניות און גייסטערישקייט געוועלדיקט. סוף מעשה איז במחשבה תחלה, און דאָס קומט נאָך פאַר דער וואָרט און איז העכער ווי דער עולם הבריאה. דער וועלט פון מוזיק וואָס לאָזט זיך נישט באַגרעניצן ווי אַ וואָרט וואָס מיז האָבן אַ באַדייט און אַ תוכן און אותיות און זאַצן. צא מן התבה, האָט דער בעל שם געזאָגט, שוועב העכער אין אַן אין סוף וווּ גרעניצן, צוימן און רשותן עקזיסטירן נישט.
כאָטש איך וויל דווקא יאָ שרייבן, איז גוט צו וויסן אַז עס איז פאַראַן ערגעץ העכער ווי ווערטער און פון צייט צו צייט אַהין גיין באַזוכן. איך פאַרקריך אָבער, און אפשר איז עס אויך נאָך אַ תירוץ צו אַנטלויפן פון דער וואָרט אויף עפּעס אָפּצושרייבן. ווער ווייסט?
(דער אַרטיקל האָט ערשט ערשיינט אין דער אַלגעמיינער זשורנאַל אויף דעצעמבער 12טן 2006)
יום שני, דצמבר 25, 2006
יום שבת, דצמבר 09, 2006
מכתב לגדול א´
לכבוד האי גברא רבא יקירא מגדולי הל"ו בלאגערס שבדורינו, כבוד שמו תפארתו, הידוע לשם ולתהלה, עטרת ראשינו ומצנפת קדקדותינו, שטריימל, נרו יאיר ויפרח כשושנה ויציץ כלבנה
את קולך שמעתי בגן ואירא כי ערום אנכי, ואיך אבא ערום ממצוות וערטילאי ממעשים טובים, ומי עוד יודע מך ערכי כמוני אשר זה ימים כבירים לא שמתי עטי למילי וקונצי לאמרי פי, אולם כידוע נתגלה לי בחזיון לילה בשבת קודש פרשת שמות בשנת הבצורת על אודות המעשה אשר אירע להרבני החסיד ר´ אפרים מוויליאמסבורג יע"א אשר סיפרתי זה כמה שנים בקיצור נמרץ וסוד ה´ ליריאיו כידוע, וזה מלפני זמן לא רב ישנתי ואיקץ וחלמתי שנית ובא לפני הרבני החסיד הנ"ל וצעק מרה על אשר קיצצתי בנטיעות וקצצתי ידיו ושני רגליו וכמעט עד שלא פרחה נשמתו צווח ככרוכיא שממש פגעתי בהדיוקנא קדישא שלו וגזזתי צפרניו וגלחתי זקניו ושתי פיאותיו, ואיקץ ותתפעם רוחי כי אמרתי לא טוב הדבר אשר אני עושה ואיך אקצר במקום שאמרו להאריך. על כן אמרתי בלבי לחגור מחגרתי ולשנס מתני ולצבות בטני ולנפל ירכי ואבא ואשנה במגלת ספר לספר מעשה הגדול והנורא הזה ממש מילין במילין לא פחות ולא יותר אלא כמצליף וכמו שסיפרו לי מן השמים בחזיון הגדול והנורא דברים כהווייתן.
ועל מה ששאלת על אודות המילה לי"ר בלע"ז דלא ידעי רבנן מאי היא. הלא ידעת אם לא שמעת מהחכם בגויים וויליאם שייקספיר אשר גדולי הצדיקים העידו עליו שהיה בו ניצוץ מנשמת בלעם בן בעור ומספרים על הרה"ק מרוזין זי"ע שאמר על הנסיך בגויים האמלט ´אשר מחזה שדי יחזה´, ובאמצע הופעה כאשר שמע הקושיא הידוע אמר ברוך שכיוון למה שנחלקו בו חכמי ישראל אם מוטב לו לאדם שלא נברא משנברא ותירץ הקושיא בטוב טעם, ובכתבי הר"י שו"ב נמצא שהר"מ מסאווראן כאשר שמע השורות ´האין דם לישראל, והאם עין אין בציון´ אחז בשרעפיו הקדושות וענה ואמר שהמשורר בשעה שחיבר שורות אלו כיון אותן כוונות שהיו לו לבלעם בעת שאמר מה טובו, ורמז לדבר, נופל וגלוי עיני"ם, החכם הנ"ל כתב חרוט על לוח ספר מחזה נורא ממלך זקן ובא בימים ולי"ר שמו אשר בסוף ימיו כאשר בא לחלוק נכסיו בחייו, והוא לא היה מבני בריתנו ולא ידע מהמאמר חז"ל על אודות הכותב נכסיו בחיים וכו´, ונתן כל נכסיו לשתים מבנותיו ולהבת השלישי לא נתן כלום, ולבסוף בגדו בו בנותיו וגם חתניו לוקחי בנותיו בקשרים, והבת השלישי שממנה מנע הכל היא עמדה לו בשעת דוחקו, אולם השתלשלות הדברים גרמו לו שיצא מדעתו וצווח ככרוכיא באישון לילה על גבעה בחוצות העיר ולבסוף צרותיו גרמו לו מיתתו.
כמו כן ר´ אפרים היה מלך, מאן מלכי רבנן, איש עברי תמים ולבו שלם עם ה´ ויעמוד השטן על ימינו לטשטש דעתו ולבלבל מחשבתו וגרם לו לחלוק על ה´ ולנסות את ה´ ולשאול היש ה´ בקרבו אם אין וממנה נשתלשלה לנקום נקמה בה´ רחמנא לצלן מהאי דעתא, אולם לבסוף כידוע חזר בתשובה וזכה להחזיר נשמתו לבוראו באחד וכל הפמליא של מעלה יצאו לקראתו להחביאו תחת צל כנפי השכינה זכותו יגן עלינו אמן.
המצפה לישועתן של ישראל בקרוב במהרה ומעתיר בעדך כל היום
הק´ קטלא קניא
נ"ב בשם נאמן ביתו של כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א, מר"ש חיווה דעתו והביע רצון קדשו להפיץ מעינותיו חוצה, ואם כבודו יכול להרשים כמה מילים בגלולותיו על אודות המעשה אשר נעשה תהיה לנס, ובגל"ל אבות תושיע בנים ודפח"ח.
חלק א´
חלק ב´
חלק ג´
חלק ד´
את קולך שמעתי בגן ואירא כי ערום אנכי, ואיך אבא ערום ממצוות וערטילאי ממעשים טובים, ומי עוד יודע מך ערכי כמוני אשר זה ימים כבירים לא שמתי עטי למילי וקונצי לאמרי פי, אולם כידוע נתגלה לי בחזיון לילה בשבת קודש פרשת שמות בשנת הבצורת על אודות המעשה אשר אירע להרבני החסיד ר´ אפרים מוויליאמסבורג יע"א אשר סיפרתי זה כמה שנים בקיצור נמרץ וסוד ה´ ליריאיו כידוע, וזה מלפני זמן לא רב ישנתי ואיקץ וחלמתי שנית ובא לפני הרבני החסיד הנ"ל וצעק מרה על אשר קיצצתי בנטיעות וקצצתי ידיו ושני רגליו וכמעט עד שלא פרחה נשמתו צווח ככרוכיא שממש פגעתי בהדיוקנא קדישא שלו וגזזתי צפרניו וגלחתי זקניו ושתי פיאותיו, ואיקץ ותתפעם רוחי כי אמרתי לא טוב הדבר אשר אני עושה ואיך אקצר במקום שאמרו להאריך. על כן אמרתי בלבי לחגור מחגרתי ולשנס מתני ולצבות בטני ולנפל ירכי ואבא ואשנה במגלת ספר לספר מעשה הגדול והנורא הזה ממש מילין במילין לא פחות ולא יותר אלא כמצליף וכמו שסיפרו לי מן השמים בחזיון הגדול והנורא דברים כהווייתן.
ועל מה ששאלת על אודות המילה לי"ר בלע"ז דלא ידעי רבנן מאי היא. הלא ידעת אם לא שמעת מהחכם בגויים וויליאם שייקספיר אשר גדולי הצדיקים העידו עליו שהיה בו ניצוץ מנשמת בלעם בן בעור ומספרים על הרה"ק מרוזין זי"ע שאמר על הנסיך בגויים האמלט ´אשר מחזה שדי יחזה´, ובאמצע הופעה כאשר שמע הקושיא הידוע אמר ברוך שכיוון למה שנחלקו בו חכמי ישראל אם מוטב לו לאדם שלא נברא משנברא ותירץ הקושיא בטוב טעם, ובכתבי הר"י שו"ב נמצא שהר"מ מסאווראן כאשר שמע השורות ´האין דם לישראל, והאם עין אין בציון´ אחז בשרעפיו הקדושות וענה ואמר שהמשורר בשעה שחיבר שורות אלו כיון אותן כוונות שהיו לו לבלעם בעת שאמר מה טובו, ורמז לדבר, נופל וגלוי עיני"ם, החכם הנ"ל כתב חרוט על לוח ספר מחזה נורא ממלך זקן ובא בימים ולי"ר שמו אשר בסוף ימיו כאשר בא לחלוק נכסיו בחייו, והוא לא היה מבני בריתנו ולא ידע מהמאמר חז"ל על אודות הכותב נכסיו בחיים וכו´, ונתן כל נכסיו לשתים מבנותיו ולהבת השלישי לא נתן כלום, ולבסוף בגדו בו בנותיו וגם חתניו לוקחי בנותיו בקשרים, והבת השלישי שממנה מנע הכל היא עמדה לו בשעת דוחקו, אולם השתלשלות הדברים גרמו לו שיצא מדעתו וצווח ככרוכיא באישון לילה על גבעה בחוצות העיר ולבסוף צרותיו גרמו לו מיתתו.
כמו כן ר´ אפרים היה מלך, מאן מלכי רבנן, איש עברי תמים ולבו שלם עם ה´ ויעמוד השטן על ימינו לטשטש דעתו ולבלבל מחשבתו וגרם לו לחלוק על ה´ ולנסות את ה´ ולשאול היש ה´ בקרבו אם אין וממנה נשתלשלה לנקום נקמה בה´ רחמנא לצלן מהאי דעתא, אולם לבסוף כידוע חזר בתשובה וזכה להחזיר נשמתו לבוראו באחד וכל הפמליא של מעלה יצאו לקראתו להחביאו תחת צל כנפי השכינה זכותו יגן עלינו אמן.
המצפה לישועתן של ישראל בקרוב במהרה ומעתיר בעדך כל היום
הק´ קטלא קניא
נ"ב בשם נאמן ביתו של כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א, מר"ש חיווה דעתו והביע רצון קדשו להפיץ מעינותיו חוצה, ואם כבודו יכול להרשים כמה מילים בגלולותיו על אודות המעשה אשר נעשה תהיה לנס, ובגל"ל אבות תושיע בנים ודפח"ח.
חלק א´
חלק ב´
חלק ג´
חלק ד´
יום שבת, נובמבר 11, 2006
יום חמישי, ספטמבר 14, 2006
נבלה נעשתה בישראל
עולם, איר ווייסט דאָך אַליין אַז איך קום נישט לאסור און נישט להתיר נאָר להשכּין שלום בין ישראל לאבינו שבשמים (בין ישראל לישראל קען אפילו אליהו אויך נישט און פאַרדעם קומט ער נישט לאסור ולהתיר). איך האַלט אויך נישט חקירות ודרישות מיט מעטאָדן באַהאַווענטע פון גוואַנטאַנאַמו, איך באַהאַנדל נישט באַשולדיקטע ווי אין אַבו-ג'רייב, און נישט איינגעשטעלטע ווי אין רובאַשקין און נישט בהמות ווידער ווי אין רובאַשקין און, איידער איך פאַרגעס, מיר האַנדלן אויך נישט מיט דער אַפּטיילונג פון דער מאַפיאַ וואָס באַנעמט זיך מיט תרנגולים מפוטמים.
וואָס מאַך איך מיך אָבער נאַריש מיט אַזעלכע משוגעתן ווען דער גאַס ברענט. איז לאָמיך קלאָר מאַכן: מיר זענען נקי מחשש נבילות וטריפות, מיר האָבן זיך קיינמאָל נישט פאַרלאָזט אויף אַ רב און מיר וועלן זיך ווייטער אַזוי פירן. נצח ישראל לא ישקר, און מיר האָבן אַ חזקת כּשרות אָן קיין שום נגיעה וויבאַלד מען באַצאָלט אונז נישט כּשרות געלט. נאָכמער, אונזערע סחורה גייט נישט דורך כּלי שני און שלישי נאָר מיר זענען אַזוי כּשר ווי קהלה געשעפטן וואָס דאָרט קען נישט אָנקומן עפּעס אַנדערש ווי כּשר למהדרין מן המהדרין.
ממילא תאו ואיתכנשו, קומט לייענען אונזערע חוות דעת איבער דער נושא ללא שום חשש פון טמטום המוח, ווי אויך אַ תשובה פאַר די וואָס זענען דורכגעפאַלן און זוכן איינער זיי צו לערנען את הדרך אשר ילכו בה ואת המעשה אשר יעשון.
כּדי מחזק צו זיין ברכים כּושלות זענען מיר מוסיף אַלץ פּרפּראות לתורה דער ערשטער טייל פון 'דער חסידישער קעניג ליר' פריש רעדאַקטירט לכבוד די ימים טובים הבאים לקראתינו לשלום.
וואָס מאַך איך מיך אָבער נאַריש מיט אַזעלכע משוגעתן ווען דער גאַס ברענט. איז לאָמיך קלאָר מאַכן: מיר זענען נקי מחשש נבילות וטריפות, מיר האָבן זיך קיינמאָל נישט פאַרלאָזט אויף אַ רב און מיר וועלן זיך ווייטער אַזוי פירן. נצח ישראל לא ישקר, און מיר האָבן אַ חזקת כּשרות אָן קיין שום נגיעה וויבאַלד מען באַצאָלט אונז נישט כּשרות געלט. נאָכמער, אונזערע סחורה גייט נישט דורך כּלי שני און שלישי נאָר מיר זענען אַזוי כּשר ווי קהלה געשעפטן וואָס דאָרט קען נישט אָנקומן עפּעס אַנדערש ווי כּשר למהדרין מן המהדרין.
ממילא תאו ואיתכנשו, קומט לייענען אונזערע חוות דעת איבער דער נושא ללא שום חשש פון טמטום המוח, ווי אויך אַ תשובה פאַר די וואָס זענען דורכגעפאַלן און זוכן איינער זיי צו לערנען את הדרך אשר ילכו בה ואת המעשה אשר יעשון.
כּדי מחזק צו זיין ברכים כּושלות זענען מיר מוסיף אַלץ פּרפּראות לתורה דער ערשטער טייל פון 'דער חסידישער קעניג ליר' פריש רעדאַקטירט לכבוד די ימים טובים הבאים לקראתינו לשלום.
יום שישי, אוגוסט 11, 2006
ציון הלא תשאלי...?
אין שיל תשעה באב אינדערפרי כאַפּט זיך דער זין אַריין דאָ דאָרט מיט אַ דינע שטראַל דורך אַ שפּאַרע אין די לאָדענס און אַ שאָטן שאַפט זיך אַרום דער ארון קודש וואו מען האָט אָפּגערוקט דעם סאַמעטען פּרוכת אויפצודעקן דאָס נאַקעטע פנים פונעם סייף. נישט אין מיין שיל אַ סייף פון גלאַנצעדיקע שטאָל ווי ביי אַ דיאַמאַנט סוחר אָדער אַ זילבער קראָם. דאָ דעקט זיך אויף אַ סייף וואָס דער מעטאַל זשאַווערט אונטער דער שיילענדיקער פאַרב, ווי אַ סייף ביי אַן אַדוואָקאַט אין ביוראָוי. אויך אין דעם סייף ליגן לעגאַלע דאָקומענטן: די טייטל דידס פון אונזער הייליק לאַנד, די סטאַטוטן פון אונזער געזעץ־שטעלער, די צוואות פון אונזערע אור־עלטערן, טראָסט דאָקומענטן וואָס די הימל און ערד זענען צו דעם די עדות און מיר די געניסערס, און שטרות פון קאָנטראַקטן וואו מיר זענען די צדדים און די שאָדענס און באַלוינונג פאַר ברעכן אָדער איינהאַלטן דעם קאָנטראַקט זענען קלאָר און דייטליך אויסגעלייגט: קלעפ און בלוט אָדער מילך און האָניק.
לייענט ווייטער אין דער אַלגעמיינער זשורנאַל
לייענט ווייטער אין דער אַלגעמיינער זשורנאַל
יום שישי, אוגוסט 04, 2006
לא היו ימים טובים לישראל כחמשה עשר באב
לא היו ימים טובים לישראל כחמשה עשר באב, זאָגן אונז די חז”ל. און וואָס איז די שמחה? שבהן בנות ישראל יוצאות. קאַרג נאָך תשעה באב, דער טרויעריקסטער טאָג אין אונזער לוח, און באַלד וויל מען מקיים זיין עוד ישמע בערי יהודה ובחוצות ירושלים, קול ששון וקול שמחה, קול חתן וקול כלה. טאַקע ווייל נאָר ביי אונז אידן זענען שבת חזון און שבת נחמו שכינים. טאַנץ, אָבער צוברעך אויך אַ טעלער; קלאָג אָבער דו ביסט פּטור פון אַ תפילין ביי שחרית...
www.algemeiner.com/generic.asp?id=2050
www.algemeiner.com/generic.asp?id=2050
יום שישי, יוני 23, 2006
וישמן ישורון
עס האָט אַ גוטער ייִד אַמאָל געזאָגט אַז טשולענט עסט מען זיבן מאָל. אין לי עסק בנסתרות, אָבער קען זיין אַז דאָס איז קעגן די ששת ימי המעשה, אָדער אפשר גאָר כנגד די זיבן מידות. דער ערשטער מאָל איז ליל שישי, וואָס דאָס איז דער שכר מצוה פון לערנען חומש רש"י מיט אור־החיים הקדוש. און אַז גאָט בלייבט קיינעם נישט שולדיק גיט ער לעושי רצונו עפעס אין מויל אַריינצונעמן באַלד נאָכן מצוה. דער צווייטער מאָל איז פרייטיק נאָכמיטאָג ווען טועמיה איז געוואָרן איז געוואָרן אַַ הוספה מחול על הקודש וואָס פשוט מען לויפט אַנטקעגן דער שבת ווי אַ חתן לקראת כלה. און אַז ייִדן ווינטשן זיך ´אַ גוטן ערב שבת´ קומט זיי דאָך פאַרדעם עפעס אויך. דער דריטער מאָל איז פרייטיק צו נאַכטס. אין דעם, ווי ווייט איך ווייס, ליגט נישט קיינע גרויסע ענינים, אויסער דעם אַז מען קומט אַהיים פון אַ זכר, נאָך חצות פאַרשטייט זיך, און דער מצוה ליגט אויבן און וואַרט, פאַרזוימט מען זיך איבער אַ טעלער טשולענט וואָס וויינט זיך אויפן פלאַטע, כדי די אויבערשטע מצוה זאָל זיין כולו לה´ און לקיום המין און נישט חלילה פאַר הנאת הגוף. די פערטע טעלער איז ביי קידוש און דאָס איז פשוט יוצא צו זיין קידוש במקום סעודה לכל הדעות. די פיפטע טעלער איז ביים סעודה אַליין וואָס אָן די חמין איז דאָ אַ שאלה פון אפיקורסות, רחמנא לישיזבן מהאי דעתא, און אַלע טעלערס ביז אַהער זענען ווי אַ הכנה פאַרן גרעסטער טעלער נאָך איי־מיט־צוויבל און ברוך ה´יום יום יעמס. די זעקסטע ביי מלוה מלכה וואָס דאָרט איז מען שוין מוסיף מקודש על החול דאָס איז צו ווייזן פאַרן באַשעפער דער חביבות פון מצוות אויף זיין פאָלק. ווער רעדט נאָך פון דעם געוואַלדיקן ענין פון חמים במוצאי־שבת וואָס איז מסוגל צו רפואות, ישועות און נחמות. אחרון, אחרון חביב געזעגנט מען זיך פונעם ליבן שבת קודש זינטיק ביי מיטאָג ויש אומרים ביי נאַכטמאָל. צו דעם איז מען אינגאַנצן אַן אונס ווייל די בני־בית האָט געדאַרפט אַרויס גיין זינטיק אַביסל איינקויפן, און אַ גאַנצער וואָך זענען מיר דאָך פאַרנומן אָדער אויף תורה אָדער אויך עבודה. קומט אָבער זינטיק בא מנוחה און מען פירט דער אשת חיל אַרום דער שטאָט אויסצוגעבן אין איין טאָג וואָס מיר פאַרדינען אין איין וואָך, ממילא איז הזמן קצר און די ברכה איז חל אין מאכלי שבת האָט מען פון איין קאַרגן טאָפ געניק די והותר אפילו אויף זינטיק.
און וואָס ווערט פונעם בייכל פון די מאה ברכות? אויף דעם לייענט ווייטער...
און וואָס ווערט פונעם בייכל פון די מאה ברכות? אויף דעם לייענט ווייטער...
יום שלישי, מאי 30, 2006
בימיו נפלגה הארץ
עולם, עס איז ביטער ווי גאַל. עס האָט מיר אַ לייענער געשריבן צו פרעגן צי איך האָב פענסיאָנירט? שיין זע איך אויס, מען גייט שוין מקבל זײַן דער תורה ואני אנה אני בא? זײַט די פורים גראַמן האָב איך קיין דבר שבקדושה נישט אַרויס געזאָגט פון מויל. די צוויי ציגעלעך וואָס איך האָב פורים אָפּגעשפּעט האָבן אין מיר נקמה גענומן און זיי זענען ביידע געוואָרן רשכּבה"גן, אַלעס אין דער זכות ווײַל זיי זענען געווען פון די נעלבים ואינם עולבים, און מיר זענען מקיים שתיקין באדישתא, מיר האָבן זיך גענומן שווײַגן מיט אַ שטומעניש.
דער אמת איז, מורי ורבותי, אַז עס איז גאָרנישט אזוי פשוט. ראשית כּל, איז שתיקין באדישתא טײַטש אַז מען קען שווײַגן מיט אַ שטימע. צייטונגן געפונען נישט קיין ווערטער אויפן גרויסן פאַרלוסט און זענען צען מאָל אַזוי דיק ווי געווענדלעך, און אויף וועלכע הספד איך בין נאָר נישט געגאַנגן האָט מען אָנגעהויבן ווי עס לאָזט זיך נישט רעדן און מען געפונט זיך נישט דער צינג און דערנאָך האָט מען אויפגעהאַלטן דעם עולם ביז די שפעטע שעות.
וגם אני בתוך הבאים, אונז האָט מען אויך מכבד געווען צו זאָגן אַפאָר ווערטער און מיר האָבן מיר זיך שטאַרק געשטעלט אַז מי אני לבא בדברים אויף אַזאַ אדם גדול, ולא איש דברים אנוכי, ובמקום גדולים אל תעמוד. וועגן כבוד הציבור האָבן מיר נישט מסרב געווען ואין מסרבין לגדול און בעל כרחו האָבן מיר זיך אײַנגעוויקלט אין אַ טלית שאולה און מיט קוימישע טריט אַרויף די שטיגן צום ארון קודש, געגעבן אַ קיש אין דער פרוכת און טשעפטשענדיק אַ תפלה האָבן מיר אָנגעכאַפט דעם עמוד מיט ביידע הענט. מיר קענען זיך פאַרענטפערן אַז עס איז געווען נאָך די שלושים וואָס בײַ משה דער עבד ה´ שטייט ויבכו בני ישראל את משה שלשים יום, ממילא נאָך די שלשים מעג מען שוין זאָגן אַפאָר ווערטער.
האָבן מיר אָנגעהויבן אַז למעשה איז דער נספד געווען פיל גרעסער ווי משה רבינו. ווײַל בײַ משה שטייט וימת משה. דער גמרא אין בבא בתרא זאָגט אַז בײַ יואב שטייט וימת און בײַ דוד שטייט וישכב, ווײַל דוד שהניח בן כמותו נאמרה בו שכיבה, יואב שלא הניח בן כמותו נאמרה בו מיתה. הייסט עס אַז בײַ משה רבינו וואָס ער האָט נישט איבערגעלאָסט אַ זין ווי אים שטייט בײַ אים וימת משה, אָבער בײַ אונזער משה וואָס ער האָט איבערגעלאָזט נישט איין זין כמותו נאָר צוויי זינען, איינס דער מטה אהרן און דער צווייטער דער שבט יהודה, איז דאָך קל וחומר אַז מען קען בײַ אים נישט זאָגן וימת.
איך האָב קוים אַרויסגעזאָגט דער געדאַנק און איך האָב באַלד געשפירט דער וואַרעמקייט פון דער סײַ דער מטה און סײַ דער שבט. ממש שבטך ומשענתך המה ינחמוני. איך האָב נאָר געוואָלט צוענדיקן, האָב איך געשריגן, אַז ווען רחבעם איז געוואָרן קעניג נאָך שלמה המלך האָבן זײַנע רײַטגעבערס אים געראָטן אַז ער מיז פירן מיט אַ שטאַרקע פויסט. האָט רחבעם געזאָגט, ´מײַן פאָטער האָט אײַך געשמיסן מיט בײַטשן און איך וועל אײַך שמײַסן מיט עקדישן´. ולענינו, 'מײַן פאָטער האָט זיך אָנגעכאַפּט זײַן דיוקנא קדישא בײַ כּל-נדרי צו אסרן רייצענדיקע פריזעטן, און איך וועל אײַך פאַרשטאָפּן די מעלער מיט גלאַט-כשרע סעלס'. מיר האָבן מיר באַלד געשפירט אַז דער מטה אהרן האָט פון די ווערטער געשעפט אַ קורת רוח ותשקוט הארץ ארבעים סעקונדעס.
מורי ורבותי, האָב איך ווידער אָנגעהויבן, מיר זענען דאָך נישט געקומן זאָגן אַ הספד אויף וועם דער צדיק האָט איבער געלאָזט ווײַל יותר ממה שקראתי לפניכם כתוב כאן, זיי קענען פיל מער ווי מיר קענען וועגן זיי רעדן. נאָר וואָס דען, ימים ידברו, די טעג וואָס קומן וועלן אונז אַלע צייגן סאַראַ רשכבה"גן אונזערע דור האָט זוכה געווען. מיר שטיין אָבער דאָ מספיד צו זײַן אַן אדם גדול און דער פסוק מיט וואָס מיר ווילן אָנהייבן איז ´בימיו נפלגה הארץ.´ ווי אַ גאָר גרויסער בעל דרשן האָב איך דערנאָך איבערגעלאָזט אַ שוואַנגעדיקער הפסק ווי אַ תשעה ירחי לידהניק. איך זאָג תשעה ירחי לידה לגוזמא בעלמא. ווי תשעה? ווען ירחי? אין מלה בלשוני, איך האָב קוים צוריקגעצויגן דער צינג און עס זענען געבוירן געוואָרן ממזרים, הערט איר, ששה בכרס אחד. דער באָרד האָט מען בײַ מיר אויסגעפליקט און די פיאות אויסגעריסן. דער טלית האָט מען מיר אַראָפּגעצויגן, דער יאַרמולקע איז געפלויגן אין די לופטן, און פון די ברילן האָט מען מיר געמאַכט שברי שברים.
צו מײַן מזל איז געשטאַנען אין דער זײַט אַ כלב בן יפונה און ווי דער פסוק זאָגט ויהס כלב את העם. ער האָט געשריגן ´שאַ, שטיל, לאָטס אים אויסרעדן,´ און איך האָב ווידער אָנגעהויבן. איך האָב אָנגעהויבן מיט לכו נרננה´ס אַז מײַן גאָרגל איז פאַרלאַעזירט, מײַן צינג פאַרפרוירן, מײַן שפּײַעכץ אויסגעטרוקענט, מײַנע ווערטער אויסגעלאָפן, מײַנע טרערן זאַלצלאָז, און אַלעס צוליב מײַן דעשראָקנקייט פון דער פטירה פונעם רבין. ווער האָט געגלייבט אַז עס קען אַזוינס פאַסירן בּײַ אַ ייִד פון די עטלעכע אַכציקער? עולם, האָב איך געשטורעמט, עלה המוות בחלונינו, דער טויט איז אונז אַרויף אין די פענצטערס און מען דאַרף קויפן דאָבל גלייזינג. אונז האָבן מיר געהאָפט אַקעגן צו גיין מיטן רבין משיחן, און דערווײַל איז שוין דורך די שלשים, די איבערנאַכטיקע צדיק יסוד עולם´ס האָבן שוין דעביוטירט מיט זייערע זילבערנע קאַנטשיקעס ועדיין בן דוד לא בא.
כדי צו פאַרמײַדן שלעגערײַ אַז עס זאָל חלילה נישט זײַן יכה יוסי את יוסי האָב איך באַלד מלמד זכות געווען אַז די שטעקענעס זענען אוודאי געווען מוכן מבעוד יום ווען דער טאַטע הריני כפרת זײַן דאָכענע האָט נאָך געלעבט ווײַל קען מען דען זאָגן אַז זיי האָבן עס חלילה באַנײַט אין דער שבעה אָדער אפילו אין די שלשים? אלא מאי, איזהו חכם הרואה את הנולד, און מי שטרח בערב שבת יאכל בשבת. אַז אַן עירוב תבשילין לאָזט צוגרייטן פון יום טוב צו שבת, איז דאָך אוודאי אַז מען מעג צוגרייטן אויפן יום שכולו שבת ווען מען טרעט אויף אין ווײַסע שטרימפ אויף אַ גרינעם דינסטיק. אײַ, פאַר דעם עולם גולם האָט מען געהייסן זאָגן תהילים און אײַנרײַסן וועלטן אַז מען זאָל קענען קעגן גיין משיחן מיטן רבין אין שפיץ? נו, תפלה עושה מחצה און הײַנטצוטאָג זענען דאָך דאָ נישט איינס נאָר צוויי רביס. האָב איך אויסגעפירט אַז טובים השנים מן האחד און משיח וועט אוודאי יעצט נעמן האַלב דער צייט צו קומן ווי ווען עס זאָל נאָר געוועזן זײַן איינער.
איך זאָג אײַך אַז איך האָב געזען אַז די ווערטער זענען עושה רושם, אַז די נאָזלעכער ברייטערן זיך אויס און די אויגן הייבן אָן צו גלאַנצן, בין איך אַריבער צום תוכן. אויף דעם אָבער אַ צווייט מאָל ווײַל מען האַלט שוין בײַם וקדשתם היום ומחר, און הוסיף משה יום אחד מדעתו, כלומר מען דאַרף עפעס איבערלאָזן אויף אַ צווייטן טאָג.
דער אמת איז, מורי ורבותי, אַז עס איז גאָרנישט אזוי פשוט. ראשית כּל, איז שתיקין באדישתא טײַטש אַז מען קען שווײַגן מיט אַ שטימע. צייטונגן געפונען נישט קיין ווערטער אויפן גרויסן פאַרלוסט און זענען צען מאָל אַזוי דיק ווי געווענדלעך, און אויף וועלכע הספד איך בין נאָר נישט געגאַנגן האָט מען אָנגעהויבן ווי עס לאָזט זיך נישט רעדן און מען געפונט זיך נישט דער צינג און דערנאָך האָט מען אויפגעהאַלטן דעם עולם ביז די שפעטע שעות.
וגם אני בתוך הבאים, אונז האָט מען אויך מכבד געווען צו זאָגן אַפאָר ווערטער און מיר האָבן מיר זיך שטאַרק געשטעלט אַז מי אני לבא בדברים אויף אַזאַ אדם גדול, ולא איש דברים אנוכי, ובמקום גדולים אל תעמוד. וועגן כבוד הציבור האָבן מיר נישט מסרב געווען ואין מסרבין לגדול און בעל כרחו האָבן מיר זיך אײַנגעוויקלט אין אַ טלית שאולה און מיט קוימישע טריט אַרויף די שטיגן צום ארון קודש, געגעבן אַ קיש אין דער פרוכת און טשעפטשענדיק אַ תפלה האָבן מיר אָנגעכאַפט דעם עמוד מיט ביידע הענט. מיר קענען זיך פאַרענטפערן אַז עס איז געווען נאָך די שלושים וואָס בײַ משה דער עבד ה´ שטייט ויבכו בני ישראל את משה שלשים יום, ממילא נאָך די שלשים מעג מען שוין זאָגן אַפאָר ווערטער.
האָבן מיר אָנגעהויבן אַז למעשה איז דער נספד געווען פיל גרעסער ווי משה רבינו. ווײַל בײַ משה שטייט וימת משה. דער גמרא אין בבא בתרא זאָגט אַז בײַ יואב שטייט וימת און בײַ דוד שטייט וישכב, ווײַל דוד שהניח בן כמותו נאמרה בו שכיבה, יואב שלא הניח בן כמותו נאמרה בו מיתה. הייסט עס אַז בײַ משה רבינו וואָס ער האָט נישט איבערגעלאָסט אַ זין ווי אים שטייט בײַ אים וימת משה, אָבער בײַ אונזער משה וואָס ער האָט איבערגעלאָזט נישט איין זין כמותו נאָר צוויי זינען, איינס דער מטה אהרן און דער צווייטער דער שבט יהודה, איז דאָך קל וחומר אַז מען קען בײַ אים נישט זאָגן וימת.
איך האָב קוים אַרויסגעזאָגט דער געדאַנק און איך האָב באַלד געשפירט דער וואַרעמקייט פון דער סײַ דער מטה און סײַ דער שבט. ממש שבטך ומשענתך המה ינחמוני. איך האָב נאָר געוואָלט צוענדיקן, האָב איך געשריגן, אַז ווען רחבעם איז געוואָרן קעניג נאָך שלמה המלך האָבן זײַנע רײַטגעבערס אים געראָטן אַז ער מיז פירן מיט אַ שטאַרקע פויסט. האָט רחבעם געזאָגט, ´מײַן פאָטער האָט אײַך געשמיסן מיט בײַטשן און איך וועל אײַך שמײַסן מיט עקדישן´. ולענינו, 'מײַן פאָטער האָט זיך אָנגעכאַפּט זײַן דיוקנא קדישא בײַ כּל-נדרי צו אסרן רייצענדיקע פריזעטן, און איך וועל אײַך פאַרשטאָפּן די מעלער מיט גלאַט-כשרע סעלס'. מיר האָבן מיר באַלד געשפירט אַז דער מטה אהרן האָט פון די ווערטער געשעפט אַ קורת רוח ותשקוט הארץ ארבעים סעקונדעס.
מורי ורבותי, האָב איך ווידער אָנגעהויבן, מיר זענען דאָך נישט געקומן זאָגן אַ הספד אויף וועם דער צדיק האָט איבער געלאָזט ווײַל יותר ממה שקראתי לפניכם כתוב כאן, זיי קענען פיל מער ווי מיר קענען וועגן זיי רעדן. נאָר וואָס דען, ימים ידברו, די טעג וואָס קומן וועלן אונז אַלע צייגן סאַראַ רשכבה"גן אונזערע דור האָט זוכה געווען. מיר שטיין אָבער דאָ מספיד צו זײַן אַן אדם גדול און דער פסוק מיט וואָס מיר ווילן אָנהייבן איז ´בימיו נפלגה הארץ.´ ווי אַ גאָר גרויסער בעל דרשן האָב איך דערנאָך איבערגעלאָזט אַ שוואַנגעדיקער הפסק ווי אַ תשעה ירחי לידהניק. איך זאָג תשעה ירחי לידה לגוזמא בעלמא. ווי תשעה? ווען ירחי? אין מלה בלשוני, איך האָב קוים צוריקגעצויגן דער צינג און עס זענען געבוירן געוואָרן ממזרים, הערט איר, ששה בכרס אחד. דער באָרד האָט מען בײַ מיר אויסגעפליקט און די פיאות אויסגעריסן. דער טלית האָט מען מיר אַראָפּגעצויגן, דער יאַרמולקע איז געפלויגן אין די לופטן, און פון די ברילן האָט מען מיר געמאַכט שברי שברים.
צו מײַן מזל איז געשטאַנען אין דער זײַט אַ כלב בן יפונה און ווי דער פסוק זאָגט ויהס כלב את העם. ער האָט געשריגן ´שאַ, שטיל, לאָטס אים אויסרעדן,´ און איך האָב ווידער אָנגעהויבן. איך האָב אָנגעהויבן מיט לכו נרננה´ס אַז מײַן גאָרגל איז פאַרלאַעזירט, מײַן צינג פאַרפרוירן, מײַן שפּײַעכץ אויסגעטרוקענט, מײַנע ווערטער אויסגעלאָפן, מײַנע טרערן זאַלצלאָז, און אַלעס צוליב מײַן דעשראָקנקייט פון דער פטירה פונעם רבין. ווער האָט געגלייבט אַז עס קען אַזוינס פאַסירן בּײַ אַ ייִד פון די עטלעכע אַכציקער? עולם, האָב איך געשטורעמט, עלה המוות בחלונינו, דער טויט איז אונז אַרויף אין די פענצטערס און מען דאַרף קויפן דאָבל גלייזינג. אונז האָבן מיר געהאָפט אַקעגן צו גיין מיטן רבין משיחן, און דערווײַל איז שוין דורך די שלשים, די איבערנאַכטיקע צדיק יסוד עולם´ס האָבן שוין דעביוטירט מיט זייערע זילבערנע קאַנטשיקעס ועדיין בן דוד לא בא.
כדי צו פאַרמײַדן שלעגערײַ אַז עס זאָל חלילה נישט זײַן יכה יוסי את יוסי האָב איך באַלד מלמד זכות געווען אַז די שטעקענעס זענען אוודאי געווען מוכן מבעוד יום ווען דער טאַטע הריני כפרת זײַן דאָכענע האָט נאָך געלעבט ווײַל קען מען דען זאָגן אַז זיי האָבן עס חלילה באַנײַט אין דער שבעה אָדער אפילו אין די שלשים? אלא מאי, איזהו חכם הרואה את הנולד, און מי שטרח בערב שבת יאכל בשבת. אַז אַן עירוב תבשילין לאָזט צוגרייטן פון יום טוב צו שבת, איז דאָך אוודאי אַז מען מעג צוגרייטן אויפן יום שכולו שבת ווען מען טרעט אויף אין ווײַסע שטרימפ אויף אַ גרינעם דינסטיק. אײַ, פאַר דעם עולם גולם האָט מען געהייסן זאָגן תהילים און אײַנרײַסן וועלטן אַז מען זאָל קענען קעגן גיין משיחן מיטן רבין אין שפיץ? נו, תפלה עושה מחצה און הײַנטצוטאָג זענען דאָך דאָ נישט איינס נאָר צוויי רביס. האָב איך אויסגעפירט אַז טובים השנים מן האחד און משיח וועט אוודאי יעצט נעמן האַלב דער צייט צו קומן ווי ווען עס זאָל נאָר געוועזן זײַן איינער.
איך זאָג אײַך אַז איך האָב געזען אַז די ווערטער זענען עושה רושם, אַז די נאָזלעכער ברייטערן זיך אויס און די אויגן הייבן אָן צו גלאַנצן, בין איך אַריבער צום תוכן. אויף דעם אָבער אַ צווייט מאָל ווײַל מען האַלט שוין בײַם וקדשתם היום ומחר, און הוסיף משה יום אחד מדעתו, כלומר מען דאַרף עפעס איבערלאָזן אויף אַ צווייטן טאָג.
יום שני, מרץ 13, 2006
אַ פרייליכן פורים!
בײַ אַ זאַלי האָט אַמאָל געפעלט מעות
האָט ער געצויגן אַ ליטווישן שמוּעס
´'כוועל אויפגעקאָכן א צימעס
פון התגרות באומות
ואלך ואתבענו בערכאות´
אַ זאַלי האָט זיך גאָר שטאַרק צולאַכט
ווי ר´ אהרן האָט שובבי"ם פאַרבראַכט
´קר"י בקיט"ל
איז גאָר אַ שוואַך מיטל
צו הייסן אַ קדוש פון טראַכט´
ר´ אהרן איז געוואָרן צוטראָגן
איז ער אַרויס אויפן פעלד האָזן יאָגן
ס´האָט אים שרעקלעך פאַדראָסן
אַז ער האָט זלמן לייבן געשאָסן
און ער וועט שבעה נאָך אים מיזן קלאָגן
ר' אהרן האָט געהייסן זײַן פמליא
מיט רשות פון הרב ר' גדליה
אַז אָן קיין חציצה
זאָל מען מאַכן מציצה
און אים הענגן מיט ויזתא און אדליא
אין מאָנראָוי איז געווען א בהלה
ס'האָט יעדער גערופן הצלה
אויף די זאַליס אַ פלאַן
צו קויפן געווער אין איראַן
און ניוקן פון איהעל ביז קראָלע
אַן אַרויני מיט אַ שווערן געוויכט
האָט אַ סימן אויף אַ גוטן אויסזיכט
'רבינו ר' יואל
אַנטלויפט נישט פון אוהל
ווײַל ער'ז מסכים צום פסק פון געריכט'
גייט זיך אַ בעלזער אַ בלאַסער
ער זאָגט ס'איז קלאָר ווי ריין וואַסער
אַז ויואל משה אמת
ותורתו אמת
ס'איז אַ בפירושע פסק ראָזנוואַסער
ס´איז געוועזן אַ מלמד אין טאָש
ס'האָט יעדער געזאָגט ראשו חש
ס'גייט אים אין לעבן
אַז אַ זין פונעם רבין
איז אַ הדיוט וואָס איז קופץ בראש
אַ באָבאָווער חסיד אַן אַלטן
האָט פון בן־ציונען נישט געוואָלט האַלטן
'ללחם לא רעב
מיט אַ קפטן של זהב
אַז ס'קומט מיר די זײַטן צו שפאַלטן'
דער בּאָבּאָווער אויסערן מיניסטער
האָט גאָר אַ געניטן געשוויסטער
נאָך אַ ברוכים הבּאים
אין חמש וארבעים
איז ער אַ רבי און מער נישט אַ מיסטער
אַ גרויסער חסיד פון בן ציון
האָט געהאַט אַ זין אַ מצויין
האָט געזאָגט מרדכי דוד
מאי דעביד עביד
אָבער לאָזט אים נישט גיין אויפן ציון
בײַם טיר פונעם באָבאָוון אוהל
האָט זיך געשטעלט אַ מומחה אַ מוהל
דער קוצץ בן קוצץ
האָט געגעבן אַ מוצץ
און געזינגן דער נײַער המלאך הגואל
ס´איז געווען אַ מלמד אין קרית יואל
אין דער זײַט איז ער געווען אויך אַ מוהל
ער האָט גענומן אַ יינגל
אים געמלעט דאָס צינגל
ווײַל ער האָט געזאָגט אַז ער ווייסט וואָס מיינט 'בּועל'
ס´האָט געזאָגט אַ מוהל אין באָסטן
וואָס דער עולם האָט זיך געלאָזט פאַר אים קאָסטן
אַז מציצה בפה
איז דער טעם דערפון פע!
און אויף דעם האָט ער פאַרלוירן זײַן פּאָסטן
האָטס מיר אַ פרייליכן פורים
מאַכט נישט דערפון יום כיפורים
זאָל יעדער באַזונדער
אָפּשפּעטן די רינדער
וואָס קאָפּן אונז שטענדיק ווי שטירן
אַ פרייליכן פורים פאַר אַלע!
האָט ער געצויגן אַ ליטווישן שמוּעס
´'כוועל אויפגעקאָכן א צימעס
פון התגרות באומות
ואלך ואתבענו בערכאות´
אַ זאַלי האָט זיך גאָר שטאַרק צולאַכט
ווי ר´ אהרן האָט שובבי"ם פאַרבראַכט
´קר"י בקיט"ל
איז גאָר אַ שוואַך מיטל
צו הייסן אַ קדוש פון טראַכט´
ר´ אהרן איז געוואָרן צוטראָגן
איז ער אַרויס אויפן פעלד האָזן יאָגן
ס´האָט אים שרעקלעך פאַדראָסן
אַז ער האָט זלמן לייבן געשאָסן
און ער וועט שבעה נאָך אים מיזן קלאָגן
ר' אהרן האָט געהייסן זײַן פמליא
מיט רשות פון הרב ר' גדליה
אַז אָן קיין חציצה
זאָל מען מאַכן מציצה
און אים הענגן מיט ויזתא און אדליא
אין מאָנראָוי איז געווען א בהלה
ס'האָט יעדער גערופן הצלה
אויף די זאַליס אַ פלאַן
צו קויפן געווער אין איראַן
און ניוקן פון איהעל ביז קראָלע
אַן אַרויני מיט אַ שווערן געוויכט
האָט אַ סימן אויף אַ גוטן אויסזיכט
'רבינו ר' יואל
אַנטלויפט נישט פון אוהל
ווײַל ער'ז מסכים צום פסק פון געריכט'
גייט זיך אַ בעלזער אַ בלאַסער
ער זאָגט ס'איז קלאָר ווי ריין וואַסער
אַז ויואל משה אמת
ותורתו אמת
ס'איז אַ בפירושע פסק ראָזנוואַסער
ס´איז געוועזן אַ מלמד אין טאָש
ס'האָט יעדער געזאָגט ראשו חש
ס'גייט אים אין לעבן
אַז אַ זין פונעם רבין
איז אַ הדיוט וואָס איז קופץ בראש
אַ באָבאָווער חסיד אַן אַלטן
האָט פון בן־ציונען נישט געוואָלט האַלטן
'ללחם לא רעב
מיט אַ קפטן של זהב
אַז ס'קומט מיר די זײַטן צו שפאַלטן'
דער בּאָבּאָווער אויסערן מיניסטער
האָט גאָר אַ געניטן געשוויסטער
נאָך אַ ברוכים הבּאים
אין חמש וארבעים
איז ער אַ רבי און מער נישט אַ מיסטער
אַ גרויסער חסיד פון בן ציון
האָט געהאַט אַ זין אַ מצויין
האָט געזאָגט מרדכי דוד
מאי דעביד עביד
אָבער לאָזט אים נישט גיין אויפן ציון
בײַם טיר פונעם באָבאָוון אוהל
האָט זיך געשטעלט אַ מומחה אַ מוהל
דער קוצץ בן קוצץ
האָט געגעבן אַ מוצץ
און געזינגן דער נײַער המלאך הגואל
ס´איז געווען אַ מלמד אין קרית יואל
אין דער זײַט איז ער געווען אויך אַ מוהל
ער האָט גענומן אַ יינגל
אים געמלעט דאָס צינגל
ווײַל ער האָט געזאָגט אַז ער ווייסט וואָס מיינט 'בּועל'
ס´האָט געזאָגט אַ מוהל אין באָסטן
וואָס דער עולם האָט זיך געלאָזט פאַר אים קאָסטן
אַז מציצה בפה
איז דער טעם דערפון פע!
און אויף דעם האָט ער פאַרלוירן זײַן פּאָסטן
האָטס מיר אַ פרייליכן פורים
מאַכט נישט דערפון יום כיפורים
זאָל יעדער באַזונדער
אָפּשפּעטן די רינדער
וואָס קאָפּן אונז שטענדיק ווי שטירן
אַ פרייליכן פורים פאַר אַלע!
יום רביעי, מרץ 08, 2006
קדוש קדוש קדוש
עולם, איך בין געוואָרן אַ קדוש. פאַר איר הייבט אָן מיט די שאלות, ´קטלא, אפילו נישט ווי קאַמעל רײַטער וואָס בײַ זיי איז דער מצוה איין מאָל אַ חודש, קטלא, דאָס אויך נישט? אינגאַנצן א פרוש? און וואָס זאָגט דער רביצן? און ר´ קטלא, וויאַזוי האַלט איר דאָס אויס? בײַ מיר וואָס איך בין מיך נוהג מקיים צו זײַן דער מצוה משבת לשבת קומט לכו נרננה מיטוואָך בײַם שיר של יום און איך שפיר אַז ס´איז כלו כל הקיצים, נאָך ערגער ווי בײַם אמתן לכו נרננה אין דער קאָנטרי נאָך אַן אויסגעהונגערטן וואָך ווען אפילו די וואַנצן שרײַען פנו מקום. איז ר´ קטלא, זאָגט שוין היאך מעצרין את המלך, וויאַזוי מאַכט מען פון דעם בחור אַ לײַט? און וואָס איז מיט יעקב אבינוס תפילה? איך מיין נישט רחלס סימנים פון ציען די אוירן, איך מיין דער תפילה ´הבה לי אשתי ואבואה אליה´ וואָס ווי רש"י זאָגט מעג אפילו יעקב אבינו אַזוי רעדן אויף אויפצושטעלן שבטים. בײַ אײַך ר´ קטלא, איך זאָג נישט איר האָט שוין אפשר יוצא געווען לויט בית הלל אָבער איר האָט דאָך אַכט בענקלעך אויף יעדן זײַט פונעם שבת טיש און ס´קומן דאָך נישט אושפיזין יעדער וואָך, ודי לחכימא בלשון נקייה.
מקדים צו זײַן רפואה למכה וועל איך מסביר זײַן. ווי איר ווייסט אוודאי איז גבר עלינו חסדו און מיר ווערן שוין הײַנטצוטאָג געדריקט שחורה על גבי לבנה, און אַ דאַנק צו גאָט קען מען זאָגן הגם קטלא קניא בנביאים בניחותא. איך זאָג ניטאַמאָל ארויס דער וואָרט שרײַבן הגם דברה תורה כלשון בני־אדם ווײַל דער זיידע, דער ריח הפה זכרונו לברכה, וואָס דער צואת האוזן האָט אויף אים געשריבן אין זײַן הסכמה אַז עדיין לא יצא כבושם הזה מעולם, און ווען דער בית השחי האָט פאַרגליכענט דער ריח הפה צו דעם פי הטבעת זכותו יגן עלינו האָט דער שיני כרכשתא געזאָגט בדרך צחות אַז מפה עד פה לא קם כפה. און דער בית השחי האָט געהאַט אַ נאָז אויסצושמעקן אמתע צדיקים. האָט דער זיידע דער ריח הפה געזאָגט אַז ווען ער נעמט אַ פעדער אין דער האַנט אַרײַן צו שרײַבן כאַפט אים אַ ציטער ווײַל ער דערמאַנט זיך אינעם רש"י אויף ויכתוב משה, משה כותב בדמע. פלעגט ער צו זאָגן אַז משה רבינו דער רעיא מהימנא וואָס מחציו ולמעלה איז ער געווען אלקים האָט געגאָסן טרערן בײַם שרײַבן ווי קען ער וואָס איז מחציו ולמעלה ניטאַמאָל אַן איש ווי קען ער אפילו אויפהייבן אַ פעדער? ברם, דא עקא אַז וואָס טוט אַ ייד נישט פאַר פרנסה? און אַז דער זיידע האָט אויפגעהויבן אַ פעדער האָט ער מיט דעם געמאַכט אַ הכנה לדורות אַז וווּ אַ ייד האָט עפעס צו זאָגן קען ער מיטן כוח פון אותו זקן פאַרגיסן טינט ווי דער זיידע האָט פאַרגאָסן טרערן.
מאַכט זיך אָבער אַז אפילו מיטן יענעם כוח קען מען אַלץ נישט שרײַבן וואָס מען וויל ווײַל דער כּוח של אותו זקן, פאַרשטייט איר מיר, איז נישט קיין כּוח גברא. און פון כּוח גברא האָבן מיר געמיזט מקריב זײַן אַביסל וכמאמר הכּתוב עת לעשות לה´. נישט חלילה די מצווה אַליין, אפילו תלמידי חכמים זענען עס מקיים משבת לשבת און ווי מען האָט מיר געזאָגט אויפן יום החופה ווען איך בין פאַרגליווערט געוואָרן צו הערן אַז חתונה האָבן איז עטוואָס מער ווי אָנטון אַ שטרײַמל און מען דאַרף גאָר אויסטון אפילו די רבינו תםס, האָט מען מיר דעמאָלסט פאַרזיכערט אַז סײַ דער רבי זכותו יגן עלינו און סײַ דער רבי זאָל דערלעבן משיחן האָבן מקיים געווען אָט דער מצווה בדחילו ורחימו און איך דאַרף נישט זײַן הייליקער פון זיי. ממילא וועל איך הײַנט נישט גיין זיך אָפשיידן פון מײַנע פאַרהײַראַטונגס פליכטן פון שארה כסותה ועונתה.
דער פסוק זאָגט אָבער װײַטער ויצאה חנם אין כסף און דאָרט ליגט דער הינט באַגראָבן. וואָס איך מיין איז אַז זײַט איך האָב מיך גענומן צו שרײַבן פאַר באַלוינונג קען איך מער נישט שרײַבן ברחל בתך האַנאַקעטע. זיי זענען ערלעכע ייִדן און נישט אַנאַרכיסטן ווי איך און בײַ זיי איז ניבול פה, ניבול פה און פאַרפאַלן. וואָס טוט מען אָבער אַז מײַן יצר־הרע ווילן זיי בײַ מיר נישט אָפּקויפן? און אפילו ווען יאָ איז דער בעל־דבר אַ שונא בצע און ער ווערט נישט נתפעל פון אַפּאָר דאָלער? און מה נעשה אַז מיר טרײַבט באַפעפערן מײַנע פרפראות מיט א רמזל דאָ און אַ דרושל דאָרט און ווי דער גמרא זאָגט בראתי יצר הרע בראתי לו תורה תבלין?
אַרטיסטישע פרײַהײַט, שרײַען די קנאים. שרײַט ווײַטער. וווּ זענט איר געווען ווען מײַן פושקע האָט זיך בײַ אײַך געבעטן לאַנגע פיר יאָר, ´האָט רחמנות, אַ טאַטע פון קינדער, אַ טאַטענס אַ קינד´ און דער פושקע האָט קוים בדוחק אויסגעהאַלטן איין שבת? זאָלט איר וויסן טאָמער ווייסט איר נאָך נישט אַז פון אַרטיסטישע פרײַהײַט עסט מען פת במלח און ווי דער פסוק זאָגט כי לא על הלחם לבדו יחיה האדם, פון אַ גלעזל טיי ווערט מען נישט זאַט. ממילא אַז מען וויל אַביסל פוטער אויך מיז מען מאַכן פשרות און איין פשרה איז זיך מוחל זײַן און זיך פאַרמײַדן פון דברים שבינו לבינה. רבותי, אויף גאנץ כלל ישראל געווינטשן אַזעלכע צרות, וכמאמר החכם אַבי נישט ערגערס.
אײַ עת לעשות, אַמאָל דאַרף מען דאָך עפעס טון? איז אויף אַ שעת הדחק איז דאָ אַן עצה. בראתי לו תורה תבלין, אל תיקרי תורה אלא בלאָגער. מען קען אַלץ אַהער קומן און פורע חוב זײַן כמי שכפאו שד. אײַ ס´שטייט דאָך תורה און נישט בלאָג? נו, ס´שטייט אויך הליכות און נישט הלכות און דער תנא דבי אליהו ווערט גאָרנישט דערפון נתפעל. ממילא האָב איך מיר דעם בלאָג פאַר די וואָס האָבן אויך ליב זיך צו פאַרפליישיקן אַביסל און פון צײַט צו צײַט וועט מען דאָ מקיים זײַן דער מצווה. נישט במעשה פאַרשטייט זיך, פאַסקוטניאַקעס זענען מיר דאָך נישט, נאָר בדיבור און אָפּשרײַבן בכתב אַביסל להורות את העם את הדרך אשר ילכו בה ואת המעשה אשר יעשון און ווי חז"ל זאָגן מחשבה טובה הקב"ה מצרפה למעשה.
מקדים צו זײַן רפואה למכה וועל איך מסביר זײַן. ווי איר ווייסט אוודאי איז גבר עלינו חסדו און מיר ווערן שוין הײַנטצוטאָג געדריקט שחורה על גבי לבנה, און אַ דאַנק צו גאָט קען מען זאָגן הגם קטלא קניא בנביאים בניחותא. איך זאָג ניטאַמאָל ארויס דער וואָרט שרײַבן הגם דברה תורה כלשון בני־אדם ווײַל דער זיידע, דער ריח הפה זכרונו לברכה, וואָס דער צואת האוזן האָט אויף אים געשריבן אין זײַן הסכמה אַז עדיין לא יצא כבושם הזה מעולם, און ווען דער בית השחי האָט פאַרגליכענט דער ריח הפה צו דעם פי הטבעת זכותו יגן עלינו האָט דער שיני כרכשתא געזאָגט בדרך צחות אַז מפה עד פה לא קם כפה. און דער בית השחי האָט געהאַט אַ נאָז אויסצושמעקן אמתע צדיקים. האָט דער זיידע דער ריח הפה געזאָגט אַז ווען ער נעמט אַ פעדער אין דער האַנט אַרײַן צו שרײַבן כאַפט אים אַ ציטער ווײַל ער דערמאַנט זיך אינעם רש"י אויף ויכתוב משה, משה כותב בדמע. פלעגט ער צו זאָגן אַז משה רבינו דער רעיא מהימנא וואָס מחציו ולמעלה איז ער געווען אלקים האָט געגאָסן טרערן בײַם שרײַבן ווי קען ער וואָס איז מחציו ולמעלה ניטאַמאָל אַן איש ווי קען ער אפילו אויפהייבן אַ פעדער? ברם, דא עקא אַז וואָס טוט אַ ייד נישט פאַר פרנסה? און אַז דער זיידע האָט אויפגעהויבן אַ פעדער האָט ער מיט דעם געמאַכט אַ הכנה לדורות אַז וווּ אַ ייד האָט עפעס צו זאָגן קען ער מיטן כוח פון אותו זקן פאַרגיסן טינט ווי דער זיידע האָט פאַרגאָסן טרערן.
מאַכט זיך אָבער אַז אפילו מיטן יענעם כוח קען מען אַלץ נישט שרײַבן וואָס מען וויל ווײַל דער כּוח של אותו זקן, פאַרשטייט איר מיר, איז נישט קיין כּוח גברא. און פון כּוח גברא האָבן מיר געמיזט מקריב זײַן אַביסל וכמאמר הכּתוב עת לעשות לה´. נישט חלילה די מצווה אַליין, אפילו תלמידי חכמים זענען עס מקיים משבת לשבת און ווי מען האָט מיר געזאָגט אויפן יום החופה ווען איך בין פאַרגליווערט געוואָרן צו הערן אַז חתונה האָבן איז עטוואָס מער ווי אָנטון אַ שטרײַמל און מען דאַרף גאָר אויסטון אפילו די רבינו תםס, האָט מען מיר דעמאָלסט פאַרזיכערט אַז סײַ דער רבי זכותו יגן עלינו און סײַ דער רבי זאָל דערלעבן משיחן האָבן מקיים געווען אָט דער מצווה בדחילו ורחימו און איך דאַרף נישט זײַן הייליקער פון זיי. ממילא וועל איך הײַנט נישט גיין זיך אָפשיידן פון מײַנע פאַרהײַראַטונגס פליכטן פון שארה כסותה ועונתה.
דער פסוק זאָגט אָבער װײַטער ויצאה חנם אין כסף און דאָרט ליגט דער הינט באַגראָבן. וואָס איך מיין איז אַז זײַט איך האָב מיך גענומן צו שרײַבן פאַר באַלוינונג קען איך מער נישט שרײַבן ברחל בתך האַנאַקעטע. זיי זענען ערלעכע ייִדן און נישט אַנאַרכיסטן ווי איך און בײַ זיי איז ניבול פה, ניבול פה און פאַרפאַלן. וואָס טוט מען אָבער אַז מײַן יצר־הרע ווילן זיי בײַ מיר נישט אָפּקויפן? און אפילו ווען יאָ איז דער בעל־דבר אַ שונא בצע און ער ווערט נישט נתפעל פון אַפּאָר דאָלער? און מה נעשה אַז מיר טרײַבט באַפעפערן מײַנע פרפראות מיט א רמזל דאָ און אַ דרושל דאָרט און ווי דער גמרא זאָגט בראתי יצר הרע בראתי לו תורה תבלין?
אַרטיסטישע פרײַהײַט, שרײַען די קנאים. שרײַט ווײַטער. וווּ זענט איר געווען ווען מײַן פושקע האָט זיך בײַ אײַך געבעטן לאַנגע פיר יאָר, ´האָט רחמנות, אַ טאַטע פון קינדער, אַ טאַטענס אַ קינד´ און דער פושקע האָט קוים בדוחק אויסגעהאַלטן איין שבת? זאָלט איר וויסן טאָמער ווייסט איר נאָך נישט אַז פון אַרטיסטישע פרײַהײַט עסט מען פת במלח און ווי דער פסוק זאָגט כי לא על הלחם לבדו יחיה האדם, פון אַ גלעזל טיי ווערט מען נישט זאַט. ממילא אַז מען וויל אַביסל פוטער אויך מיז מען מאַכן פשרות און איין פשרה איז זיך מוחל זײַן און זיך פאַרמײַדן פון דברים שבינו לבינה. רבותי, אויף גאנץ כלל ישראל געווינטשן אַזעלכע צרות, וכמאמר החכם אַבי נישט ערגערס.
אײַ עת לעשות, אַמאָל דאַרף מען דאָך עפעס טון? איז אויף אַ שעת הדחק איז דאָ אַן עצה. בראתי לו תורה תבלין, אל תיקרי תורה אלא בלאָגער. מען קען אַלץ אַהער קומן און פורע חוב זײַן כמי שכפאו שד. אײַ ס´שטייט דאָך תורה און נישט בלאָג? נו, ס´שטייט אויך הליכות און נישט הלכות און דער תנא דבי אליהו ווערט גאָרנישט דערפון נתפעל. ממילא האָב איך מיר דעם בלאָג פאַר די וואָס האָבן אויך ליב זיך צו פאַרפליישיקן אַביסל און פון צײַט צו צײַט וועט מען דאָ מקיים זײַן דער מצווה. נישט במעשה פאַרשטייט זיך, פאַסקוטניאַקעס זענען מיר דאָך נישט, נאָר בדיבור און אָפּשרײַבן בכתב אַביסל להורות את העם את הדרך אשר ילכו בה ואת המעשה אשר יעשון און ווי חז"ל זאָגן מחשבה טובה הקב"ה מצרפה למעשה.
יום שבת, פברואר 25, 2006
הב לן ונברך
עולם הפוך ראיתי. מאַדאָנאַ גיט ארויס אַ סי.די. מיט אַ נאָמן געבאָרגט פון תלמידי בעל־שם, ווידוי ביים רקידה, און ליפא באָרגט זיך פון דער שוועדישע גרופע אַבאַ, און זינגט חלום חלמתי, אײַ האַוו אַ דרים בלע"ז. אָבער אָנצוהייבן אַ סי.די. מיט רבותי מיר וועלן בענטשן וואָלט זיכער נישט אײַנגעפאַלן פאַר מאַדאָנאַ ווײַל אפילו על פי קבלה איז עס נישט אויסגעהאַלטן.
אַ סעודה, וואָלט ליפא געמעגט וויסן, הייבט מען אָן מיט לייגן אַ האַנטעך איבערן פלייצע, מען כאַפט אָן דאָס טעפל מיט איין האַנט און מיטן אַנדרען האַנט טרוקענט מען דאָס הענטל, מען פילט אָן דאָס טעפל מיט וואַסער און מען לאָזט דאָס וואַסער רינען, מען רײַבט די פינגער פון דער פרײַער האַנט אויפן האַלץ אונטערן קרוגן אַז זיי זאָלן זײַן טמא אָן קיין שום פקפוק, מען פאָרעמט די פינגער כאילו מען כאַפּט עפעס אָן און מען גיסט אויף זיי אַרויף דריי מאָל וואַסער, יעדער מאָל אַ דריטל טעפל, דערנאָך פילט מען ווידער אָן דאָס טעפּל און איידער מען חזרט עס איבער אויפן אַנדרען האַנט דרייט דער נאָך נישט געוואַשענער האַנט אויס דאָס וואַסער, מען גיסט אָפּ דער צווייטער האַנט און עס קלינגט אויס דער קלינג פון מעטאַל אויף מעטאַל ווען מען לאָזט אַראָפ דאָס טעפל אינעם אָפּגאָס אַרײַן, מען הייבט אויף די צוויי נאַסע הענט צוזאַמן מיט די אויגן און מען זאָגט שאו ידיכם קודש וברכו את ה´ ואשא כפי אל מצוותיך... און אַז עס שטייט אַ קינד בײַ דער זײַט פליקט מען אויף זײַן פנים טראָפּן וואַסער פאַר מען גיט אַ צי דעם האַנטעך אויף זיך אָפצוטרוקנען די הענט.
אָט אַזוי הייבט מען אָן אַ סעודה נישט מיט הב לן ונברך.
פאַר אַ ווײַטערדיקע רעצענזיע לייענט אָט דאָ...
אַ סעודה, וואָלט ליפא געמעגט וויסן, הייבט מען אָן מיט לייגן אַ האַנטעך איבערן פלייצע, מען כאַפט אָן דאָס טעפל מיט איין האַנט און מיטן אַנדרען האַנט טרוקענט מען דאָס הענטל, מען פילט אָן דאָס טעפל מיט וואַסער און מען לאָזט דאָס וואַסער רינען, מען רײַבט די פינגער פון דער פרײַער האַנט אויפן האַלץ אונטערן קרוגן אַז זיי זאָלן זײַן טמא אָן קיין שום פקפוק, מען פאָרעמט די פינגער כאילו מען כאַפּט עפעס אָן און מען גיסט אויף זיי אַרויף דריי מאָל וואַסער, יעדער מאָל אַ דריטל טעפל, דערנאָך פילט מען ווידער אָן דאָס טעפּל און איידער מען חזרט עס איבער אויפן אַנדרען האַנט דרייט דער נאָך נישט געוואַשענער האַנט אויס דאָס וואַסער, מען גיסט אָפּ דער צווייטער האַנט און עס קלינגט אויס דער קלינג פון מעטאַל אויף מעטאַל ווען מען לאָזט אַראָפ דאָס טעפל אינעם אָפּגאָס אַרײַן, מען הייבט אויף די צוויי נאַסע הענט צוזאַמן מיט די אויגן און מען זאָגט שאו ידיכם קודש וברכו את ה´ ואשא כפי אל מצוותיך... און אַז עס שטייט אַ קינד בײַ דער זײַט פליקט מען אויף זײַן פנים טראָפּן וואַסער פאַר מען גיט אַ צי דעם האַנטעך אויף זיך אָפצוטרוקנען די הענט.
אָט אַזוי הייבט מען אָן אַ סעודה נישט מיט הב לן ונברך.
פאַר אַ ווײַטערדיקע רעצענזיע לייענט אָט דאָ...
יום חמישי, ינואר 12, 2006
יום שלישי, ינואר 03, 2006
גדיים נעשו תיישים
גדיים נעשו תיישים, ציגן ווערן ביקעס, בחורים ווערן יונגעלײַט און בלאָגערס ווערן שרײַבערס. קטלא קניא בלײַבט אָבער קטלא קניא נאָר אַמאָל האָט ער בלויז געדאַווענט אויף איין פלאץ און הײַנט וועט ער דאַווענען פרײַטיק־צו־נאַכטס דאָ און שלש־סעודות דאָרט. שחרית דאָ און מנחה מעריב דאָרט. ובכן מורי ורבותי ורעבעצענותי פאַרן נײַעסטן שטיקל ביןאיך אײַך מזכּה מיט שכר הליכה און איך בעט אײַך זיך מטריח זײַן און געבען אַ בליק אויף מײַן רעצענזיע פון העלאַ ווינסטאָנס ביך´אָנטשאָויזן´ וואָס ערשיינט אין דער וואָכעדיקער ´אַלגעמיינער זשורנאַל´.
מעין דער הגדה אויף שבת הגדול וועל איך דאָ אַראָפּברענגן דעם ערשטן פאַראַגראַף צו באַקומן אַ טעם פונעם זאַך אַליין ואידך זיל גמור דורך קליקן לקמן, והמהדרין זאָלן אַזוי גוט זײַן און קויפן דאָס געדרוקטע בלעטל ויקראו ענוים וישבעו.
http://www.algemeiner.com/generic.asp?id=1005
עי"ש: אַזאַ עלייה לגדולה וואָלט אוודאי געפאָדערט אַ בלאָג צו געבן שבח והודייה פאַרן בורא עולם על כל החסד אשר גמלנו און אויך ווײַזן פאַרן עולם פונעם אַלטן שטיבל אַז מיר גיבן חלילה דאָ נישט אויף און ס´איז פשוט אַ התרחבות פון די גבולי דקדושה. אַבל מה אעשה אַז צײַט איז נישט בשפע. ממילא זײַט אײַך מחייה מיט דער טועמיה, טרינקט אַ גלעזל לחיים און ווינטשט אַביסל אָן און זײַט אַזוי גוט און בּאזוכט אין אַפאָר טעג אַרום וועט האָפענטלעך זײַן עפעס אויף קינוח סעודה.
מוצאי אתה בחרתנו
ווען וועלטלעכע שרייבער שילדערן חסידים איז לא ימלט אַז זיי זאָלן נישט מאַכן דעם איינדרוק פון האָבן אינפילטרירט אַ געהיימע סעקטע אַרומגענומען מיט מעכטיקע באַפעסטונגען. פיל מאָל טרעפט אַז שרייבער אַנטדעקן´די וועלט פון חסידים אין זוך פון זייער אייגענעם אידענטיטעט. ווידער, אַ סך פון זיי ווערן ראָמאַנטיזירט פון דער עקזאָטישקייט מיטן געפיל אַז אפילו אויב ביי זיי אַליין איז דאָ ווייניק אידישקייט און גייסטיקייט, זענען נאָך דאָ די שרפי קודש וואָס זענען יוצא אַלע אַנדערע אידן. אַנדערע, ווידער, גיין אַוועק צופרידן אַז וואָס זיי האָבן געמיינט איז אויטענטישע אידישקייט, איז אין אמתן גאָר דעקאַדענט, אָדער סתם אָנגעבלאָזן און נישט זייער צום אַפּעטיט, און ממילא איז זייערע אייגענע ווערסיע גאָרנישט אַזוי פּסול
אַצינד לייענט ווײַטער...
מעין דער הגדה אויף שבת הגדול וועל איך דאָ אַראָפּברענגן דעם ערשטן פאַראַגראַף צו באַקומן אַ טעם פונעם זאַך אַליין ואידך זיל גמור דורך קליקן לקמן, והמהדרין זאָלן אַזוי גוט זײַן און קויפן דאָס געדרוקטע בלעטל ויקראו ענוים וישבעו.
http://www.algemeiner.com/generic.asp?id=1005
עי"ש: אַזאַ עלייה לגדולה וואָלט אוודאי געפאָדערט אַ בלאָג צו געבן שבח והודייה פאַרן בורא עולם על כל החסד אשר גמלנו און אויך ווײַזן פאַרן עולם פונעם אַלטן שטיבל אַז מיר גיבן חלילה דאָ נישט אויף און ס´איז פשוט אַ התרחבות פון די גבולי דקדושה. אַבל מה אעשה אַז צײַט איז נישט בשפע. ממילא זײַט אײַך מחייה מיט דער טועמיה, טרינקט אַ גלעזל לחיים און ווינטשט אַביסל אָן און זײַט אַזוי גוט און בּאזוכט אין אַפאָר טעג אַרום וועט האָפענטלעך זײַן עפעס אויף קינוח סעודה.
מוצאי אתה בחרתנו
ווען וועלטלעכע שרייבער שילדערן חסידים איז לא ימלט אַז זיי זאָלן נישט מאַכן דעם איינדרוק פון האָבן אינפילטרירט אַ געהיימע סעקטע אַרומגענומען מיט מעכטיקע באַפעסטונגען. פיל מאָל טרעפט אַז שרייבער אַנטדעקן´די וועלט פון חסידים אין זוך פון זייער אייגענעם אידענטיטעט. ווידער, אַ סך פון זיי ווערן ראָמאַנטיזירט פון דער עקזאָטישקייט מיטן געפיל אַז אפילו אויב ביי זיי אַליין איז דאָ ווייניק אידישקייט און גייסטיקייט, זענען נאָך דאָ די שרפי קודש וואָס זענען יוצא אַלע אַנדערע אידן. אַנדערע, ווידער, גיין אַוועק צופרידן אַז וואָס זיי האָבן געמיינט איז אויטענטישע אידישקייט, איז אין אמתן גאָר דעקאַדענט, אָדער סתם אָנגעבלאָזן און נישט זייער צום אַפּעטיט, און ממילא איז זייערע אייגענע ווערסיע גאָרנישט אַזוי פּסול
אַצינד לייענט ווײַטער...