אבֿות מלאכות ארבעים חסר אחת

שבת אין־דער־פֿרי װען מײַן בני בית איז נאָך געשלאָפֿן קומט אַרײַן צו מיר מײַן טאָכטער און װײַזט מיר אַז אירע 'בעדז' איז אַראָפּגעפֿאַלן פֿון אירע פּידזאַמאַ און איך זאָל עס איר צוריק אַרױפֿלײגן. מיר איז באַלד אײַנגעפֿאַלן צי מען מעג דאָס טון אױף שבת. איך האָב איר פּראָבירט זאָגן באַלד אָבער זי האָט זיך נישט געלאָזט. אַז זי װאָלט פֿאַרפֿירט װאָלט זי יעדן אױפֿגעװעקט.

האָב איך האָב געהאַט אַ פּאָר ברירות.

די חסידישע ברירה׃ איך װאָלט איר געקענט זאָגן 'לאָז אָפּ! דער אײַבישטער לאָזט נישט' (װי איך האָב אַמאָל געהערט אין שול), און אַז זי װאָלט צו פֿיל פֿאַרפֿירט װאָלט איך איר געזאָגט 'אַז די הערסט נישט אויף צו װײַנען כאַפּסט די אַ פּאַטש' (פֿיל מאָל געהערט) אָדער איר געבן אַ קענדי און האָפֿענטליך װאָלט דאָס איר אָפּגעשטילט.

די ליטװישע/ישיבֿישע ברירה: איך װאָלט באַלד געלאָפֿן צום שאַנק כאַפּן אַ שמירת שבת כּהלכתה נאָכצוקוקן צי מען מעג אַרײַן שטעקן אַ 'בעדז' אין אַ קלײד אױף שבת. דאָרט װאָלט איך אפֿשר געזען אַז מען מעג און ס'װאָלט זיך בײַ דעם געענדיקט. ס'קען אָבער זײַן אַז איך װאָלט געזען אַז ס'איז אָסור אָדער ס'איז גאָר אַ מחלוקת צװישן ר' שלמה זלמן און רבֿ אלישובֿ. זײענדיק אַ ליטװאַק װאָלט איך סײַװי מחמיר געװען און ממילא צי אַ מחלוקת צי גלאַט אסור איז נישט מער װי אַקאַדעמיש. װאָלט איך מסביר געװען פֿאַר מײַן טאָכטער אַז אין תורה שטײט נײַן און דרײַסיק מאָל עבודה און מלאכה, און אַז ס'איז נסמכה לא תבערו אש צו מלאכת המשכּן, איך װאָלט איר אפֿשר אפֿילו אַרײַן געװאָרפֿן אַז הבֿערה לחלק יוצאת, און אַז אין דער משכּן האָט מען צוריסן די יריעות־עזים און דער תּחש פֿעל, און אַז אַרײַן לײגן אַ 'בעדז' אין אַ פּידזאַמאַ הײסט רײַסן און האָפֿענטליך װאָלט זי פֿאַרשטאַנען אַז ס'רעדט זיך פֿון אַן איסור סקילה און װיבאַלד ס'איז אַ לא תעשה זענען נשים אױך מחוייבֿ און זי װאָלט מסכּים געװען צו גײן אַ פּיזאַמאַ אָן אַ 'בעדז'.

די 'אַרטסקראָל'/ר' אביגדור מילר ברירה׃לױט דער שיטה װאָלט איך מיך אַראָפּ געזעצט אױף דער ערד צו זײַן דער זעלבער הײך װי מײַן קלײן מײדעלע. מיט אַ שמײכל פֿון אױר צו אױר כּאילו איך בין פֿאַרשטײנערט נאָך צװײ דרײַ 'דזױנטס' װאָלט איך אָנגעהױבן 'שעפֿעלע, נשאָמעלע, יו מאָסט אָנדערסטענד זע קײַנדנעס אָװ האַשעם.' און איך װאָלט איר מסביר געװען װאָס פֿאַר אַ 'כעסעד' עס איז אַז אונזערע אױסעדערװעלטע פֿאָלק איז געבענטשט מיט אַ שבת קודש װאָס קײַן שום פֿאָלק אין דער װעלט פֿאַרמאָגט נישט און װי אַלע פֿעלקער אין דער װעלט פּײגערען נאָך אונזערע שבת. עס קען זײַן אַז זי װאָלט זיך דערמאַנט אַז בײַ איר איז דער בעסטער חלק פֿונעם שבת דער מוצאי שבת װען זי גײט צום באַבען האָב פּיצאַ מיט פֿרענטש פֿרײַז. איך װײס אָבער אַז װען מענטשן זאָגן נאָך ר׳ אביגדורן לאָזן זײ זיך נישט װערן אָפּגעװענדט מיט אַזעלכע נאַרישקײטן װי אײגענע איבערלעבונגן. דערנאָך װאָלט איך איר אַרומגענומן און געהאַלדזט און איר געזאָגט 'זיס איז האָ מאָטש האַשעם לאָװס יו' װײַל זי איז מסכּים זיך אָפּצולאָזן פֿונעם 'בעדז', און איך וואָלט איר צוגעגעבן אַ הײסן קוש אױפֿן שטערן. אַז ס'װאָלט נישט געפּועלט װאָלט איך געדאַרפֿט צוגעגעבן װאָס פֿאַר אַן עבֿירה אירע בעדז קען אָנמאַכן און דער יצר הרע האָט זיך פֿאַרשטעלט פֿאַר װיני אױפֿן בעדז און אַז אַלע מלאכים װעלן װײנען אױף אירע עבֿירה.

דעם אַנדרען דרך׃איר קענט דאָס רופֿן דער רעפֿאָרמער דרך, צי דער שקאָצישע דרך, צי דער גױישע דרך. בקיצור װיאַזױ עס געפֿעלט אײַך. נעמן דעם בעדז אַרײַן שטעקן אין פּיזאַמאַ און שלום על ישראל. זי װײסט פֿון גאָרנישט, מיר װאָלט יאָ אַביסל געקיצלט אָבער נישט אױף צו לאַנג און כּל־טובֿ.

און װאָס האָב איך געטון למעשה? דאָס לאָז איך איבער פֿאַר אײַך צו באַשליסן.
****************************************
שבת אין דער פֿרי בין איך געגאַנגן אױף אַ קידוש. זאָגט אײנער פֿאַרן בעל שמחה בת תּחילה סימן יפֿה לבנים. רופֿט זיך אָן דער בעל שמחה אַז ס'איז שױן זײַן צװײטער מײדל, זאָגט אַ דריטער, ´ע, די פֿאַרשטײַסט נישט, סימן איז בײַם ערשטן, יפֿה איז בײַם צװײטן און בײַ דער דריטער װעט מערטשעם זײַן בנים'. מיט אַזעלכע פּשטים װער קען אונז באַשלדיקן פֿון אונטרשעצן די נשים צדקניות?