עצרת רגל בפני עצמו

מורי ורבותי!

זייט מיר מוחל מיין פאַרשפּעטיקטן דרשה אויפן אייערנעכטיקן אסיפה אָדער עצרת און ווי די משנה זאָגט שוין אין בין אסיפה לעצרת אלא חמישים רבוא ודברי תורה בלבד. איך האָב געזאָלט זאָגן מיינע פּאָר ווערטער ביים עצרת און איך בין שוין געשטאַנען ביים בלעמער איינגעוויקלט אין אַ טלית מיטן צעטל אין האַנט גרייט איבערצוגעבן דאָס וואָס די שכינה האָט געדאַרפט רעדן מתוך גרוני און מיט אַמאָל דאַכט זיך מיר אַז אַ קאַץ קריכט מיר אויפן האַלץ. איך טאַפּ זיך פון הינטן און איך שפּיר באַלד אַז עס איז דער פּעלץ פון דעם מקבל עול מלכות שמים און דער קאָפּ האָט זיך מיר גענומען שווינדלען מיט שאלות. אַז מען האַלט ביי קרי"ש דאַרף מען וויסן צי מען מעג שואל זיין מפני היראה אָדער משיב מפני הכבוד און ווי איז אַז נחש כרוך על צווארו? אייגנטליך נישט אַ נחש נאָר אַ תחש צי עפּעס אַן אַנדערע קאַץ. בקיצור, אַ גרויסער גיבור בין איך נישט און איך ווייס אַז פון אַזוינע קעץ אַנטלויפט מען ת"ק פרסה.

מיר האָבן באַלד מברר געווען די שאלות ביי די צענדליקע מו"צים וואָס זענען געשטאַנען דערביי. איינער האָט געזאַגט ס'יז אַ שאלה, אַ צווייטער האָט געזאָגט רוף מיך צוריק ביי נאַכט, נאָך איינער האָט געזאָגט אַז לכאורה איז אַ מחלוקת און צום סוף האָט מען מיר געפּסקנט אַז פון קריאת שמע איז מען נישט פטור. האָבן מיר אויך מיטגעשריגן און געווויוועט און געיאָמערט און געהילכט און זיך צוקנייטשט די אויגן און געמאַכט פאַקסן ווי מען זעט בלויז ביי אסיפות און געדונערט אַ שמע ישראל וואָס זייט יעקב אבינו האָט זיך אויפגעזעצט אויף זיין ערש דוי ווען נסתלקה ממנו שכינה מחמת דער חשכות הגלות האָט מען נאָך אַזאַ שמע ישראל נישט געהערט און אי"ה מען וועט נאָך דערפון שטוינען אין די ערב־שבדיקע צייטונגן.

על כל פנים מיר פאַרפאָרן און וווּ האָבן מיר נאָר געהאַלטן? יאָ, אייערנעכטן האָבן מיר נישט געקענט רעדן ווייל ווי מיר האָבן שוין מבאר געווען באריכות אויף טוויטער, אַז אויף אַ פּלאַץ וווּ מען קעמפט פאַר תורה ווערט באַלד אַ הלכה פון מבואות המטונפות און מען טאָר קיין דברי תורה דאָרט נישט אַרויסרעדן. שווער צו וויסן פאַרוואָס. אפשר ווייל די חסידישע רביס מיט זייערע צענדליקע זינען רוקן זיך אָן און מיר ווילן נישט זיין כּלפּי זיי אַ לועג לרש. אפשר ווייל עס איז אַ טרחא דציבורא מיטצושלעפּן גרויסע שווערע גמרות און כאָטש אונזערע דור דעה לערנט פון די אַכט יאָר אַלט בלויז גמרא קענען מיר זיך נאָך אַלץ נישט אַן עצה געבן מיט אַ בלאַט אָן מיסטער שאָטנשטיין. אָדער אפשר גאָר ווייל אַז מען שלעפּט די בחורים אַוועק פון די גמרות מוז מען זיי געבן אַקשן פון הצלה אַמבולאַנסן פאַר די וואָס חלשן פון עגמת נפש אויף די שרעקלעכע גזירות, מתעסקים פאַר די וואָס קומען אום על קידוש השם, שומרים על כל צרה שלא תבא, און עס אויסלאָזן מיט אַ ברוך שם וואָס די מלאכים קענען קוים באַווייזן. נו, אַז מען וועט אָנהייבן מיט דברי תורה וועלן די טויזנטע בחורים וואָס מען האָט געברענגט אָנצופילן די נומערן קרעכצן, "מע, פאַרדעם האָט מען שוין געקענט בלייבן אין ישיבה."

על כּל פּנים האָבן מיר געהאַלטן ביי טוויטער און שוין ווייטער פאַרקריכן מיר. ווי חז"ל זאָגן טאַקע דברי תורה עניים במקום אחד ועשירים במקום אחר און וואָס מען זאָגט נישט אויף טוויטער איז מען משלים אויפן בלאָג. און טאַקע אייערנעכטן האָבן מיר אויך בייגעלעבט אָט די בחינה אויף אַן אַנדערן אופן. ביי רביס גיסט זיך דאָס עשירות אין פּעלצן און שטילן און קאַרס און פינעף הייזער און וואַקאַציעס פון סאַראַטאָגע ביז פּאַלם ספּרינגס און אַמאָל בדיעבד כאַפּט מער אַריין אַ מיאַמי אויך - מיטן שם פון קפיצת הדרך מאַכט עס אַ קנאַפּן חילוק. אָבער די ראשי ישיבה פאַרמאָגן נעבך קוים אַ היט און אַ פראַק און ווי יעקב און עשו נעמען זיי דער עולם הבא און די צדיקים זענען מעלה דער עולם הזה. קומט אָבער אַן עצרת איז חסד ואמת נפגשו, צדק ושלום נשקו, די עשירים פון מקום אחד און עניים פון מקום אחר טרעפן זיך צאַם און עס ווערט אַ שלימות אמיתי און אַ יחוד העליון ווי עס שטייט אין ספרים הקדושים כי יד על כס יה מלחמה לה' בעמלק והדברים עתיקים.

איז לאָמיר ממשיך זיין. חז"ל זאָגן אונז שנים שיושבין ואין ביניהם דברי תורה הרי זה מושב ליצים איז פון דעם געדרינגן אַז עשרת אלפים (אַנטשולדיקט, מאה רבבות) שעומדים ואין ביניהם דברי תורה הרי זה מושב רבנים, צדיקים, ראשי ישיבות ואנשי מעשה ווייל ווער נאָך מאַכט דען אָן אַזאַ מושב. אפילו מהרהר זיין אין דברי תורה איז נישט אויסגעהאַלטן מיט אַזויפיל גדולים אויף איין פּלאַץ. און ווי די גמרא פרעגט שויך אויף יעשה עצמו כאלם, אַ מענטש זאָל זיך מאַכן שטום, יכול לדברי תורה, האָבן אונזערע מנהיגים עס פאַרענטפעט: יאָ, טאַקע לדברי תורה וועלן מיר זיך האַלטן דאָס פּיסק. אמת, די תורה איז מגיני ומצלי אויף אַנדערע און פאַרדעם האָט דוד המלך אויף זיין לעצטן שבת געחזרט בלעטער גמרא אַז דער מלאך המוות זאָל אים נישט פאַרכאַפּן. קומט אָבער אַ קאַמף פאַרן תורה אַליין ווערט תיכף ומיד ניטל נאַכט. מען שליסט אַלע ישיבות און כּוללים און מען גייט האָבן פאָן דאָוינטאָוין.

ווייטער קבלת עול מלכות שמים, דאָס איז אינגעאַנצן עפּעס אַנדערש. דער מקבל איז נקי מחשש ציוניזם און מלכות שמים איז סייווי אַ שוואַכער קאָמפּעטישן איז פאַרשטענדליך אַז מען קען מיקל זיין. אָבער תורה, ווער ווייסט וואָס עמעצער קען רחמנא לצלן אַרויסזאָגן בשם דער תורה. האָט עמעצער אַ מושג וואָס פאַר אַ געפערלעכער זאַכן שטייט אין דער תורה? אמוראים טאַנצן מיט שוועסטערס, תנאים פאַרליבן זיך אין נשים, בני ישיבה גיין אָ. טי. די., מען הייסט לערנען אַ פאַך מיט קינדער און נאָך ענלעכע הימל געשרייען, איז וועט מען אויפהאַלטן גרויסע רביס אַז זיי זאָלן שטיין ווי אָקסן און אויסהערן בפירושע כפירה? נאָוי וויי! היה לא תהיה! דרשות זענען גוט פאַר אונז בהמות וואָס לויפן פון אַן אסיפה ביז אַן עצרת אָבער נישט פאַר די קדושי עליון וואָס מאַכן גלגול שלג אין פיטער און זייד.

עולם, מען בעט זיך האַלטן אין די ראַמען. די צדיקים זאָלן מוחל זיין בכבוד קדושתם און זיך אָפּרוקן איינעם פונעם צווייטן ווייל דער עולם קען נישט פאַרטראָגן דאָרט דער היץ און עס איז סכּנות נפשות. די קעץ אויף אייערע פּלייצעס קענען זיך אויך שאַרפן די נעגל און מען וועט חושש זיין אַז אפשר איז די תורה חלילה נישט דרכיה דרכי נועם. מען בעט אויך בכל לשון של בקשה אַז דער עולם זאָל נישט צוגיין צו נאָנט לקיים מה שנאמר במקום גדולים אל תעמוד.

על כּל פנים צוריק צום דרשה, מען האָט טאַקע מעורר געווען צי עס קען נישט זיין אַ שאלה פון ספיקא דיומא און צי היינט מעג מען יאָ רעדן, אָבער אַזויווי מען האָט אונז געבעטן זאָגן אַ פּאָר ווערטער איז נמנו וגמרו אַז דרשות הייסן סייווי נישט תורה און בדרך צחות אויף יום־טוב של גלויות דאַרף מען זיכער נישט מחמיר זיין. האָבן מיר זיך געקלערט אַז מען קען אפשר זאָגן אַז שמיני עצרת רגל בפני עצמו ווייל אַז מען מאַכט איין עצרת נאָכן צווייטן דאַרף מען באַזונדערע פיס דאָס צו קענען פאַרנעמען. פאַרשטייט זיך, אַז מען איז אַ צדיק באַקומט מען אַ בענקל אָדער מען נעמט זיך מיט אַ שטיל ווי עס פּאַסט זיך פאַר כּבוד התורה אויף געדעכטע פיס. און מיט דעם קען מען אויך פאַרטייטשן וואָס מיר זאָגן ביי אשר יצר שאם יפתח אחד מהם, אַז איין גדול וועט זיך אויפמאַכן דאָס מויל צו זאָגן אפילו אַ האַלבער וואָרט איז אי אפשר להתקיים ולעמוד לפניך אפילו שעה אחת און אויס דער גאַנצער אסיפה.

און לפי דעם קען מען אויך פאַרשטיין בעסער פּשט פאַרוואָס ביי קבלת התורה האָבן די יייִדן געבעטן משה רבינו דבר אתה עמנו ונשמעה ואל ידבר עמנו אלקים בן נמות. איז דאָך ידוע די קשיא ווי קען זיין אַז כּלל ישראל האָבן נישט געוואָלט אויסהאָרכן גאָט אַליין. נאָר וואָס דען, לויט וואָס מיר האָבן פריער געזאָגט איז שיין פאַרענטפערט.

ווייל פאַר קבלת התורה זענען געווען פּלאַקאַטן, אל תגשו אל אשה, און צעטלעך פון אם בהמה אם איש לא יחיה, און באָסעס זענען געפאָרן אין מדבר אַריין און דער עולם האָט געמיינט אַז עס וועט זיין אַ מצב. מען וועט רעדן פון צניעות און אויסמשלען בטוב טעם ווי אַ פרוי טאָר נישט אויסזען, פון וועלכער פאַרבּ זי זאָל זיך פאַרמיידן, אויסמעסטן ווען שמאָל פון אויבן הייבט אָן הייסן ברייט און ווען לאַנג פון אונטן הייבט אָן ווערן קורץ, שילדערן דער שניט פון אַ כשרע שייטל און דער דיק פון אויסגעהאַלטענע שטרימפּ. דער עולם איז גקומען אין די מאַסן, מייקס האָבן געדונערט, פאָטאָגראַפירער האָבן געבליצט און עס האָט אויסגעזען דער סאָרט קידוש השם וואָס ברענגט אָן קעפּלעך פון קידוש לבנה אותיות אין צייטונגן און וועבזייטלעך וואָס זענען אסור בתכלית האיסור.

קומט אָבער למעשה און עס רוקט זיך אָן דער כביכול, ער לאָזט זיך אַראָפּ אויפן באַרג מיט זיין פּמליא און מען וואַרט שוין ער זאָל קנאַקן ווי אַ וואַקסמאַן גייט ער און ער הייבט אָן מיט אַן אנכי און לא יהיה לך און אַנדערע נאַרישקייטן. זאָג נאָר, ביסט אויפן קאָפּ געפאַלן? לא תשא און לא תגנוב? וואָס ליגנט טאָר מען שוין אויך נישט זאָגן? און אַ גנבהלע איז אסור? אפילו אַז אַנדערש קען מען נישט צאָלן געהאַלט פאַר מלמדים און מגידי שיעורים? און וואָס איז אַז אַ ייד דאַרף פּרנסה? זאָג נאָר אַזאַ צדיק ביסטו? דו צאָלסט דיינע שטייערן ביזן לעצטער פּעני? איז חיש נישט אין קאָפּ. באַשעפער טייערער, פּליז וואָס דו טוסט דאָרט אויבן איז דיין ביזנעס אָבער דאָ אונטן, צווישן מיר און דיר, איט סאָקס ביג טיים. איז זיי אַזוי גוט און שיק אַראָפּ רבי ר' משהלע און זאָל ער זאָגן אַ פּאָר ווערטער. ער וועט שוין וויסן וואָס צו זאָגן און ווען צו שווייגן.

ולענינינו איז ראַטזאַם אַז יעדער זאָל שטיין אין זיין מחיצה אָן אַן אויבן אָן און אויסזאָגן די קאַפּיטלעך און חלילה קיין וואָרט נישט אויסרעדן. ווייל נאָר שוואַרצע דאַרפן האָבן אַ בעל דרשן וואָס קען רעדן פאַר אַ מיליאָן מענטשן און זאָגן חלום חלמתי און אויפרודערן דערמיט אַ וועלט. ביי אונז אָבער וואָס עס שטייט אין כוחם אלא בפה האָט עס צוגעגנבעט דער פּי האתון און מאַקסימום קענען מיר זיך ערלויבן אַ ברוך שם פון אַ בייזער צדיק מיט אָנגעבלאָזענע נאָזלכער, אַ ביסל תהילים פון אַ זויערער רבי און דער פעל פון פיפצן קעץ. אָבער חלילה נישט קיין הענטשקעס ווייל גזירה שווה שאו ידיכם קודש און ידיכם דמים מלאו און בלוט וואַרעמט אַלע איברים. און דרך אגב ווען מען מאַכט ברוך חכם הרזים בעט מעם אַז דער עולם זאָל אינזין האָבן צו פטרן אויך די חכמי כעלעם.

מורי ורבותי! ואָס מיר דאַרפן זיך פון דאָ אַוועקנעמען איז אַז טאָמער אָפערירט מען אַ בן־ישיבה אַ דזאַב זאָל ער שוין צוריקלויפן צום ליל שישי טעלער און פאָרן פון ראַדאָמסק ביז ליזענסק און פון מעזביז קיין אומאַן און זיך אַריינכאַפּן קיין באַרדיטשוב אונטערוועגנס און אַלעס ווערט גערעכנט פאַר תורה. און אַז כאַפּערס קומען אייך נעמען אין מיליטער זאָלט איר זאָגן אַז איר זענט אַן עילוי. אייער עלטער־עלטער זיידע האָט געכאַפּט קאַנטאָניסטן פאַרן צאַר ניקאָליי בכדי מען זאָל נישט אָפּשמדן זיינע קינדער איז כּל שכּן אין אַ יידישער מדינה קען מען כאַפּן אַ פּאָר פרענקעלעך אַז גאָטס געוווּנטשענע בנש"קלעך זאָלן ווייטער קענען עומד זיין בג' שעות.

און אַז איר זענט נישט אַן עילוי און איר האָט נאָך נישט אָפּגעפרעגט אַ ר' עקיבא אייגר קענט איר זאָגן אלו דברים שאין להם שיעור און די עם־הארצים וועלן מיינען אַז מען איז מגלה רזא דרזין. און טאָמער זענט איר אויך אַ בנש"ק איז אויסער דער זכות פון אייערע זיידעס וואָס מיען זיך פאַר אייך דאָרט אויבן קענט איר דאָך אוודאי דעם זיידנס שלש־סעודות תורות און מלוה־מלכה מעשהלעך ישר והפוך איז זענט איר אַ פאַרטיקן עילוי. און דער זכות פון מעביר סדרה זיין וועט מעביר זיין דעם ממשלת זדון מן הארץ און די טמאנע סמאַרטפאָוינס וועלן קלינגן צו אנו משכּימים והם משכימים. מיר שטיין אויף צו אַ וואַרעמע מקווה און אַ הייסע קאַווע און זיי שלמזלנים דאַרפן זיך אויסמושטירן ווייל אפילו כל ישראל חלק קענען זיי נישט אויף אויסנווייניק. און זיי שוטים מיינען נאָך אַז מען שיצט אויף אַ מדינה בחרב ובקשת און ווילן נישט וויסן אַז אַלעס באַשטייט בזכות פון נ"ט בר נ"ט, מיגו און ברירה.

זייט מיר מוחל, מיר האַלטן איצט פאַר פּורים ווען מרדכי האָט געזאָגט לך כנוס את כל היהודים מילא איז אַ ראיה אַז איצט איז אַ זמן וואָס איז גאָר שטאַרק מסוגל אויף עצרתן. אַמאָל האָט מען געדאַרפט עשרה בטלנים אָבער היינט איז גענוג עשרה פועלים ווייל מען דאַרף דאָך אַן עולם אויף אסיפות. ממילא דער עולם חלשט צוריק צו לויפן צו די גמרות און איך וויל קיינעם חלילה נישט אויפהאַלטן. איז זאָגט אייך אָפּ זיבן מאָל ה' הוא האלקים און גייט זעט אויף יו־טיוב וויפיל היטס דער שמע ישראל האָט באַקומען. באַוווּנדערט דעם היסטאָרישן קידוש השם וואָס איר האָט זוכה געווען צו דערלעבן און לכבוד פורים פאַרגעסט למען השם נישט דאָס קאָנווערטל.

אַ פרייליכן פּורים!