יום שני, נובמבר 17, 2014

אם בהמה אם איש – ב’

שוין אַ גאַנצער וואָך האָבן מיר צו זינגן און צו זאָגן: איבער וואָס נאָך אַן אסיפה, ר' קטלא? דעות זאָגט איר שוין ווייס איך וויפל יאָר און אפשר שוין עפּעס אַן עצה? די וואָטסאַפּן רעגענען אַריין און פון עטלעכע זקינים האָבן מיר אפילו געהאַט טעקסטן, אין שיל לאָזט מען מיר נישט געמאַך און אויף דער גאַס שטעלט מען מיר כסדר אָפּ. יעדער וויל הערן, אַלע ווילן וויסן וואָס איז דאָס ווידער אַן אסיפה, וווּ, ווער, ווען און בעיקר, צו וואָס? "קטלא", פרעגט מיר איינער, "האָסט געסוויטשט זייטן? ווערסט אַביסל עלטער און עס שמעקט זיך דיר שוין אויך דער לעבער?"

איז שמעו נא רבותי: ראשית כל האָבן מיר געגרונדערט אַ וועד המכינה וואָס האָט שוין אַ לאָויגאָוי מיט פאַרבן ווי אַ בראַזיליאַנער קאַרניוואַל און איז באַעמטליך איינגעשריבן ווי אַ נישט־ריווח אָרגאַניזאַציע. מען האָט שוין אויך געמאַכט פאַר־אסיפות פאַר די נגידים וווּ מען האָט געטיילט סושי און לעמל פלייש און געשאַרט שווערע הונדערטע אלפים. מען האָט געדונגן אַ סטאַדיאָן מיט אַן אַרייננעם פון רבבות וגם לרבות אַ זאַל פאַר אַ הוקאָפּ פאַר די נשים. די פּאָליציי זענען שוין לאַנג באַשטעלט, די בילעטן לויפן שוין אויפן דרוק און חבי כמעט רגע וועט איר קענען קויפן בכסף מלא. פאָלגט מיר און כאַפּט אריין וואָס פריער ווייל כּל הקודם זכה און מען זאָל נישט שפּעטער קומען מיט טענות.

טראַנספּאָרט וועט מען פאַרשטייט זיך צושטעלן כיד המלך און ווי דער פסוק זאָגט אלה ברכב ואלה בסוסים ואנחנו געטס נאָר אַהער דעם בשם ה' אלקינו נזכיר, די אין־גאָד־ווי־טראָסט שטרותלעך, און מען וועט פאָרן אַ מחיה. איר קענט אָנקומען מיט אַ שיף צי מיט אַ העליקאָפּטאָר צי מיט אַ ביציקל. מען לאָזט אַריין סיי אַן עני רוכב על החמור און סיי אַ רעבישע עס.יו.ווי און אפילו מיט אַ בלויע לאָמפּ אויפן דאַך. נישט קיין חילוק וויאַזוי, קומט נאָר אָן און מען וועט אייך געבן צו הערן פון אַ סאָונד סיסטעם מיט דעציבעלן אַז איר וועט פאַרשטיין אַ גאָר אַנדערן פשט אין קול ה' חוצב להבות אש.

אָט אָט און די מאָטאָרן פון די באַסעס וועלן אָנשטינקן אַ גאַנצער בלאָק, כלל ישראל וועט כאַפּן די סאַנדוויטשן און מאָפינס, אָבער דערווייל שפּעקולירט מען נאָך צי זאַלי יאָ אַרוני נישט אָדער גאָר פאַרקערט. דער סקווערער הייסט עס פּראַוועט יחידות, דער סקולענערס טאָכטער וועט לכאורה נאָכזאָגן וואָס זי האָט אַליין געהערט פונעם הייליקן טאַטן, און איצט קען מען שוין אַרויפקריכן די שטיגן פונעם באָס, און "בחורל, זיי מוחל הייב דיך אויף פאַר אַן עלטערן ייִד. יאָ, אַזוי, אַאַאַהההה, דערלאַנג מיר נאָר דאָרט מיין שטעקן," און מיט די אָנגעאָטעמטע פענצטערס קען מען שוין אין אַ מזלדיקע שעה פאָרן.

איין זאַך האָט דאָס אַלעס אַביסל אויפגעהאַלטן ומעשה שהיה כך היה. איין נאַכט אַרום האַלבע צוועלעווע קלינגט מיר דער טעלעפאָן. אַ משלנו פאַרשטייט זיך. נאָך זיך אַנטשולדיקן אַז ער רופט אַזוי שפּעט און זיכער מאַכן אַז ער האָט קיינעם נישט אויפגעוועקט און אַז עס איז מיר איינגענעמען צו רעדן, און נאָך איך האָב אים באַדאַנקט אַז ער האָט בלויז געקלינגן און נישט געקומען קלאַפּן אויפן טיר און דערנאָך אַביסל זעצן אויך ווייל אפשר הערט מען נישט, זאָגט ער אַז ער האָט אַ האַרבע קשיא אויפן גאַנצן אסיפה. זיין סברא איז אָנגעפער אַזוי. וויבאַלד די גאַנצע אסיפה איז פאַר די צאן קדשים און מען מיינט דאָך אין גאַנצן די ואת עמלינו אלו הבנים, איז, ר' קטלא, שרייט ער מיר, וואָס רופט מען נישט די שעפעלעך אַליין? אבות ואמהות למה לי?

איך האָב שוין געהאַלטן נאָך המפּיל אָבער אויף אַזאַ קשיא האָבן איך מיך מתיר געווען און איך האָב אים געענטפערט מנה אחת אפיים. נישט ממש אין זיבעטן ריפּ, אַזוי גרויס בין איך נישט, אָבער איך מיין איך בין אָנגעקומען לכה"פ צום צווייטן און אפשר אפילו צום דריטן.

זאָג איך אים אַזוי. ר' ייִד, הלנו אם לצרנו, איר זענט אַ היגער אָדער אַ גרינער? איר ווייסט דען נישט אַז ווען מען פירט ביי אונז איין תקנות איבער שייטלען און שטרימפּ רעדט מען צו די מענער? און ווען מען וויל די מענער זאָלן מבער זיין די סמאַרטפאָוינס און טאַבלעטס צו וועמען רעדט מען? צו די ווייבער. און ווען מען זאָגט אַ פילפול דרשנט מען צו עמי־הארצים, און ווען מען רעדט פון שלום פּרעדיגן די צדיקים צו די בעלי בתים, איז פאַרוואָס איז דאָס דען אַנדערש? אַז מען מאַכט אַ תקנה פאַר די עלטערן זאָגט מען אָן די קינדער אַז זיי זאָלן פאַרמסרן די טאַטעס און מאַמעס און אַז מען מאַכט אַ תקנה פאַר קינדער רופט מען צאַם די עלטערן. אַזוי איז ביי אונז דער מנהג, אין מוקדם ומאוחר בתורה, עירוב פרשיות כתוב כאן און מנהג ישראל תורה היא.

מיינט אָבער נישט אַז איך האָבן דאָס געזאָגט על דעת עצמי. חלילה! די וועד המכינה האָט אַ האָטליין צו דעת תורה איבער אַלעס. פון דער אַמפּליפיקיישן פון די מיקראָפאָנען ביז דער אָן־ליין סטרימינג רירט מען זיך נישט קיין אינטש אָן דעת תורה פון דער העכסטער ניוואָ. למעשה האָט די וועד המכינה אין דעם טאַקע דן געווען און צו דעם האָט מען געברעגנט אַ געוואַלדיקער מבין אין חינוך וואָס גדולי ישראל רירן זיך נישט אָן זיינס אַ וואָרט. אַ פּסיכאָלאָג און אַ פּאַדאַגאָג מיט מער אותיות נאָך זיין נאָמען ווי נבראו בהן שמים וארץ. אַז ער איז מעיד אויף זיך אַז ער האָט שוין נסיונות מיט קינדער צענדילקע יאָרן מעגט איר אַליין פאַרשטיין וואָס ער בעט אַ שעה און פאַרן ריכטיקן פּרייז האָט ער אונז געגעבן צו הערן ואלו תוכן דבריו.

כי לא מחשבותי מחשבותיכם, האָט ער אָנגעהויבן, ביי אונז יידן גייט נישט אַזוי, ביי אונז דערציילט מען נישט פאַר די קינדער אַלע סודות. ער האָט געזאָגט ער וועט געבן אַ דוגמא ווי עס גייט ביי די אומות העולם וואָס אויף דעם איז ער אויך אַ בקי, ומכלל הן אתה שומע לאו.

למשל אויף 11\9, זאָגט ער, איז דזאָרז בוש געזעצן אין אַ קלאַס און געליינט פאַר פּיצעלעך קינדער אַ מעשה בוך. למשל באַראַק אָבאַמאַ ווען ער האָט געוואָלט פאַרקויפן שלום פאַר ארץ־ישראל האָט ער גערעדט צו אַ גרופּע סטודענטן אין ירושלים. ווען מען האָט געוואָלט אַפירנעמען דעם פּרעזידענט פון איראַן, אַחמאַדינאַזאַד, האָט מען אים פאַרבעטן צו קאָלאָמביע יוניווערסיטי צו רעדן פאַר די קאַלעדז תלמידים. פּרעזידענטן און פּרעמיערן איבער דער גאָרער וועלט האָבן זיך ליב פאָטאָגראַפירן מיט קינדער און דאָס העלפט אפילו צו זייערע אימאַז.

ביי זיי, איז ער ממשיך, איז אויך איינגעפירט אַז סטודענטן טרעפן זיך מיט מייסטער אין דער צווייג פון וויסנשאַפט פון זייערע סטודיעס. למשל פאַר סטודענטן פון אַרכיטעקטור ברענגט מען באַרימטע אַרכיטעקטן אַז זיי זאָלן דערציילן וויאַזוי זיי זענען אָנגעקומען צו וווּ זיי האַלטן און סטודענטן קענען זיי פרעגן על דא ועל הא. און אַז מען שטודירט מעדיצין קען מען גיין זען דאָקטורים און זיי שמועסן זיך דורך מיט סטודענטן כאחד האדם, אָן קיינע עסקנים, אָן קיינע מבינים, נאָר פשוט פה אל פה אדבר בו. דער וואָס האָט צו פרעגן פרעגט און אַז דער מומחה האָט צו ענטפערן געט ער אַ תשובה.

אונזער מבין אין חכמת יוונית האָט נאָך צוגעלייגט. אַז אין קאַלעדזעס האַלט מען קאַריערע מאַרקן וווּ עס קומען מסלתה ומשמנה פון בענק און קאָרפּאָראַטיוון און שפּיטעלער און יוריסטישע פירמעס צו ראָטן אויף צו געפונען אַ פּאָסטן, אויף זומער שטעלעס און וויאַזוי צוצוגרייטן אַ רעזומיי. ווער רעדט נאָך די פיינע קעפּ און פעהיקע הענט זיי ראָט מען אויף סטיפּענדיעס און וויאַזוי זיך איינצושרייבן אויף די בעסטע מייסטער קורסן, אויף דאָקטאָריי, אָדער אין ביזנעס שולעס.

בקיצור חוץ פון די לימודים לערנט מען אויך אויס וויאַזוי צו שטייגן אין דער וועלט. דער וועלט זעט אין זיי דער צוקונפט און אינוועסטירט דערין מער ווי סתם מיט געלט. מען ברענגט אויך פון צייט צו צייט קאָנגרעסלייט, סענאַטאָרן, מייאָרן און אַנדערע הויכע פענצטער צו פאַרקויפן זייערע מיינונגן, צו דעבאַטירן, וווּ דער יוגנט קען זיי אויסהערן און זיי אויספרעגן אויף זייערע פּאָליטיק און זייערע אויסזוכט און סתם צו דערציילן וויאַזוי זיי זענען אַרויף אויפן לייטער און וויאַזוי זיי האָבן דערגרייכט אַזוי הויך.

ביי אונז ווייטער, האָט ער געגעבן צו פאַרשטיין, איז עטוואָס אַנדערש. ווען אַ רבי, דאָ האָט ער געמיינט אַן אדמו"ר, אַ ריכטיקער סולם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה, מיט אַ ייחוס אַזוי לאַנג ווי זיין בעקיטשע און אַ בעקיטשע אַזוי גאָלד ווי זיין נשמה און אַ נשמה אַזוי ציכטיק ווי זיינע פאות און פאות אַזוי געדרייט ווי זיינע פינאַנצן, ווען אַזאַ רבי באַזוכט אין אַ חדר אָדער ישיבה ווייסט מען אַז עפּעס טויג נישט. צי מיטן ייחוס, צי מיטן בעקיטשע, צי מיט די פיאות צי מיט די פינאַנצן. אַן אמתע רבי באַווייזט זיך אַמאָל אין אַ כיתה ווען מען פירט זיין אייניקל אין חדר. אין ישיבה קומט ער אויף אָנהייב זמן מיט אַ פּתיחה אָדער אַמאָל מיט אַ פּשעטל אָבער אויסער דעם איז עס אינו לפי כבודו. פאַר מעשהלעך פאַר קינדער איז דאָ אַ דרדקי מלמד און מען צושטערט נישט דעם רבין אויף דעם פון זיין שטענדיקן שויתי.

לאָמיר מודה זיין אַז אַמאָל קומט דער צדיק יאָ אָן. ער קומט אַמאָל אין קעמפּ און בפרט ווען ער איז אין דער פרעמד איז דער מנהג אַז מען גייט פאַרהערן. נאָך אַפּאָר שאלות איבער דער מחלוקת פון תנא קמא און ר' יהודה פאָרט מען ווייטער צום נעקסטן כיתה און מען טיילט אַפּאָר עפּלעך אָדער אַ שטיקל טשאָקאָלאַט און מען ווינטשט ווי אַ רעביצן. עס איז אויך אמת אַז דער רבי פאַרברענגט מיט די בחורים שעות לאַנג ביים טיש ווען מען קוקט צו בדחילו ורחימו ווי ער עסט חלה און פיש און יויך מיט פלייש און צימעס און דער פאַרנומענער רבי וואָס אַלגעמיין איז ער נישט מסיח דעת קיין רגע פון השמים כסאי והארץ הדום רגלי זיצט בלויז מיטן עולם אויף לאַנגע שעות און מען זינגט זמירות און מען הערט דברי תורה.

דאָס אַלעס איז אמת ויציב, זאָגט אוזער רעדנער. נאָר וואָס איז נישט איינגעפירט איז צום ביישפּיל אַז ווען מען לערנט בבא קמא אָדער בבא מציעא זאָל אַ דיין קומען און מסביר זיין וויאַזוי מער פירט אַ דין תורה, אָדער דער פּראַקטישער זייט פון ענטפערן שאלות, אַז אַ רבי זאָל איבערגעבן זיינע מיינונגן אויף עניני הזמן צו זיין יוגנט, אָדער דער ראש הקהל זאָל געבן צו פאַרשטיין הלכות עסקנות און ווער רעדט נאָך אַז אַ סוחר זאָל דערציילן דער סוד פון חזקת הבתים און דער תירוץ צו כסף מנלן.

מיינט נישט מען האָט אים געלאָזט אַזוי לייכט מוציא לעז זיין אויף כלל ישראל. אַ מלמד האָט אַריינגעפרעגט אַז זיינע קינדער האָט מען גענומען זען ווי אַ שוחט פליקט די פעדערן און צו אַ סופר צוצוקוקן וויאַזוי ער מאַכט זיין טינט. אַ מגיד שיעור האָט אויך געזאָגט אַז אַ דיין האָט דערציילט פאַר זיינע בחורים די חכמה פון לעקטער לגבי הלכות שבת וואָס האָט די בחורים אַרויסגענומען פון די כלים.

דער מבין האָט זיך נישט געלאָזט און געענטפערט אַז טאַקע פון דעם איז געדרינגן והא גופא ראיה. ווייל אין אַ קאַלעדז ברענגט מען געווענלעך די פירערס און די ראשי העם און די מומחים אין זייערע פעלדער און זיי רעדן דווקא פון זייערע פירערשאַפט און זייערע עקספּערטיז און איבער וואָס זיי האָבן עררייכט. מה שאין כן ביי אונז האָבן די פירערס נישט קיין צייט פאַר די תינוקות של בית רבן. מען געט זיי צוקערלעך אַז זיי זאָלן הויך ענטפערן אמן יהא שמיה רבא און זינגן שהשלום שלו און מען פאַרזיכט צו פאַררעכטן אַנדערע שרייפעלעך. דער שרויפנציער אַליין און דער מוטער־שליסל, די פעהיקייטן צו פירערשאַפט, דער פּראַקטישער זייט פון לעבן, דער מאָטיוואַציע צו עררייכן און שטייגן הויך דאָס אַלעס באַהאַלט מען פון די קינדער און בחורים און בעסער אַז מען דערציילט זיי נישט וויאַזוי אונזערע ראָד דרייט זיך ומהיכן ירק זה חי.

ולענינינו, האָט ער צוגעענדיקט ווי אַ באַהאַוונטער בעל דרשן נאָכן אַראָפּברענגן אַ דרשות חתם סופר און אַן ערוגת הבושם, אַז מיר מאַכן אַן אסיפה רבתי צוליב אַ תקנה גדולה פאַר קינדער איז בעסער אַז די קינדער אַליין זאָלן זיך פרי לייגן און די עלטערן און מלמדים וועלן זיי שוין זאָגן אינדערפרי במה דברים אמורים. מיר דאַרפן וויסן אַז קינדער זענען גוט פאַר משניות, בחורים אויף אביי ורבא און אַמאָל אויף אונטערצינדן דער קאַר פון אַ שונא, אָבער דער אמתער תכלית אין לעבן דאָס ליגט סייווי אין תורה. חוץ פון דעם, האָט ער געזאָגט, קוים אַ שידוך דערציילט מען זיי איידער עס ווערט ערנסט איז כּל שכן אויף תקנות און אַנדערע זאָכן וואָס זיי האָבן צייט ווען זיי ווערן עלטער. מיר שעצן שטאַרק דער הבל פי שאין בו חטא און דאָס איז אויף היינט און איצט.

דער בעל דרשן האָט געמוזט קענען אָפּליינען דעם 'היתכן' און 'הא גופא קשיא' אויף אונזער שטערנס ווייל ער האָט מוסיף געווען אַז ביי אונז איז בנין נערים סתירה, זקן מאַכט, זה שקנה חכמה און און חושך שבטו שונא בנו. והראיה אַז ביי הקהל שטייט טף למה באו כדי ליתן שכר למביאיהן, זעט מען ווידער אַז קינדער בעצם האָבן נישט וואָס צו זוכן ביי אסיפות און עס איז גענוג אַז מען וועט מיט זיי זאָגן תהילים און אפשר וועט מען מאַכן אַ הוקאָפּ און מען וועט ברענגן אַ טרופע פון זינגערס און ווען די זינגערס הערן אויף צו זינגן וועלן די רבנים אַריינקומען, די קינדער וועלן זינגן ימים על ימי און נעלם ווערן ווי ביי מזכּיר נשמות.

דער וועד האָט אויף דעם געוועלט פה אחד און אַצינד מוזן מיר גיין געפונען אַ טרופע זינגערס מיט אַ קיבאָרד שפּילער און אַ ילד פלא און אַ משורר בחסד עליון און דאָס וועט אונז געדויערן לכל הפּחות אַ וואָך. איז אויף דערווייל שאַפט אייך א בילעט און הצעות פאַרן בעסטע טרופּע און זינגער קענט איר לאָזן אין פּאָסטקעסטל.

4 תגובות:

אנונימי אמר/ה...

Katle,for this we had to wait 5 months?,not one of your better pieces,it seems you are getting rusty,please start writing more often to get back into the groove
we miss you

Mordy אמר/ה...

Quite presumptuous of you to assume he writes for your pleasure.

אנונימי אמר/ה...

שפתים יישק.
געשמאק, טיעף און זייער זייער גוט.
כה לחי!

אנונימי אמר/ה...

Harrah's Resort Casino site - Lucky Club
› casinos-and-promotions › casinos-and-promotions Harrah's Resort Casino offers one of the biggest gambling experiences in Las Vegas. The gaming floor offers over luckyclub.live 1300 slots and video poker games with