אײדער איך רעד פֿון שבת מיז איך זאָגן אַז איך בין אַנטױשט מיט די ייִדישע צײטונגן. איך האָב ערװאַרט אַז איך װעל זײ אױפֿמאַכן אױפֿן ערשטן שבת נאָך חנוכּה און איך װעל זען בילדער װי בר־פּחתי צינדט חנוכּה ליכט, װי דער שײגעץ שפּילט זײַן פֿידל, װי שטרײַמל עסט לאַטקעס, װי אחר זאָגט דעם זיבטן ויהי נועם, װי פּרעה נכה שפּילט דרײדל און נאָך װיאַזױ די די גדולי האחרונים האָבן אָפּגערעכט חנוכּה. ר' קטלא האָב איך נישט ערװאַרט צו זען װײַל מיר האָבן שױן געבעטן אױף פֿאַרשידענע געלעגנהײטן אַז מען זאָל אונז נישט אַרײַנשטעלן װײַל מיר זענען נישט ראוי לעלות על שלחן מלכים ומי יודע מך ערכּי כּמוני. װאָס האָט מיר למעשה אָפּגעװאַרט איז געװען די זעלביקע פֿאַרעיפּושטע פּנימער װאָס זײ װײַזן אַ גאַנץ יאָר װי זײ זיצן בײַ דעם אײניקלס ברית און בײַ יענעמס תנאים אָדער בר־מצווה אָדער װאַך נאַכט אָדער װײס איך װאָס, אַלעמאָל בײַם הױפּט טיש און כּמעט אַלעמאָל בײַ זײערע אײגענע שמחות. אַ שמײכל איז זעלטן, אַלץ אָנגעצױגענע בײזע פּנימער כּאילו דער פֿאָרכט פֿון גאָט האַלט זײ צוריק פֿון װײַזן די צײן װאָס ביטול תורה לאָזט זײ נישט פּיצן.
ערב שבת אױפֿן װעג אַהײם בין איך דורך צװײ ייִדן און איך האָב בעסער פֿאַרשטאַנען דעם חסידישן טײַטש צו הרבה דרכים למקום אַז די װעגן צו גאָט זענען פֿיל. צום ערשט האָב איך באַגעגענט אַ װיזניצער חסיד גײן אין שיל אַ האַלבע שעה פֿאַרן זמן. אױף זײַן קאָפּ איז געלעגן אַ שטרײַמל אַ יופֿי. געדעכט װי אַ קיגל, הױך װי אַ קרױן, גלאַנצעדיק װי אַ זעלנערס שיך װען ער שטעלט זיך צו אַן איבערקוק און זײַט מען פֿאַרקלעבט די שטרײַמלעך מיט קלעב איז עס דערצו האַרט געװען װי אַן אבר פֿאַרן מצווה. די שטרימפּ זײַנער זענען שנײ װײַס, נישט פֿאַר אים בענדל שיך אָדער גאָר סניקערס מיט שיך און זאָקן. חלילה! בליטשענדיקע פֿערטל שיך מיט אַ לוחות פֿון פֿאָרנט. אַ רעזעװאָלקע אױפֿן בעקיטשע מיטן מכּה בפּטיש פֿון דער װײַסער שאַל אױסגעלײגט אױפֿן ברײט אַזױ אַז פֿון די זײַטן פֿון זײַן באָרד זעט מען דער װײַסער זײַד מזה ומזה. די פּיאות פֿריש געקרײַזלט און דער באָרד נאָרװאָס געקעמט און אױסגעברײטערט צו געבן אַ הדרת פּנים צום צלם אלקים. שפּאַצירט זיך דער ייִד אין שיל אַרײַן און אים באַגלײטן שױן די צװײ מלאכים אַרײַן אין שיל. מלך ביפֿיו תחזנה עיניך װי ער גײט זיך מיט געלאַסענע טריט. ער איז מוסיף מחול על הקודש און איז מקיים פּוסעים בו פּסיעה קטנה שױן יעצט פֿאַרן זמן. אין די מאָמענטן, אין דער פֿרילינג פֿון דער שבת װען דער גאַנצער בריאה שמעקט פֿון דעם באַשעפֿערס פֿרישע פֿאַרב, דעמאָלסט שפּירט דער יונגערמאַן אַ שלימות האמיתי. אפֿילו בײַם גענעצן איבערן שיר השירים שפּירט זיך עס בײַ אים װי זײַן רבין, ר' משהלעס, איז מדבר מתוך גרונו. ער װאַרט שױן אױף זײַן װײַסע באָרד אַז דאָס בילד זאָל זײַן קאָמפּלעט און ער זאָל קענען אַקעגן גײן דער שבת קעניגן אַזױ װי דעם רבין אַלײן.
אַביסל װײַטער אױפֿן גאַס קומט אַ גערער חסיד צוריק פֿון מקווה. ער גײט נישט אַ היט װײַל אַזױ זעט זיך בעסער אױס זײַן קופּאָליקן געפֿורעמטער יאַרמולקע. ער קומט פֿון אַן אונגאַרישער אָפּשטאַם און ער מיז באַאַרבעטן זײַנע פּױלישע מאַנדאַטן. די פּיאות זען אױס גענױ װי נאַסע האָר זעט אױס נאָך דעם װאָס מען האָט עס גוט צוריבן מיט אַ האַנטיך. זײַן באָרד זעט אױס װי די בערד װאָס גײן כּסדר צו די צײן, אַרױסצוציען אַ שטיקל פֿלײש דאָ און אַ שטיקל פֿיש דאָרט, אָבער די צײן, און ניטאַמאָל די צײן פֿון אַ קעמל, קומן קײנמאָל צו זײ. און דאָס האָט ר' ישמעאל געמײנט, כּל דבר שהיה בכלל, כּלומר אַ האָר װאָס איז געלעגן אין אַ באָרד, ויצא לדון בדבר החדש, און ער איז אַרײַן אין די צײן אַרײַן, אי אתה יכול להחזירו לכללו, קענט איר דעם האָר נישט אַרײַן שטעלן צוריק אין באָרד אַרײַן עד שיחזירנו הכּתוב לכללו בפֿירוש, ביז װי לאַנג דער פּסוק װעט דיר הײסן עס צוריק אַרײַנשטעלן. און פֿון דאָ נעמט זיך דער מנהג אַז װען דער האָר קריכט ענדלעך אַרױס שטעלט מען עס אַרײַן אין אַ ספֿר. װײַל אל תיקרי עד שיחזירנו הכּתוב אלא עד שיחזירנו לכּתוב.
גײט דער גערער חסיד מיט אַ דינעם חאַלאַטל װאָס װען נישט דער גאַרטל װאָלט עס אָנגעקומן ביז אָנגעפֿער אַ טפֿח ומחצה לענגער װי די נשי באָבוב פֿאַר זײ האָבן אָנגעהױבן תשובה צו טון און אַן אינטש העכער װי די בנות רחל פֿאַר זײ האָבן זיך גענומן זינדיקן. זאָג איך אָבער אָנעם גאַרטל װײַל נאָך דער גערער געבט אַ בינד צו דעם גאַרטל געבט זיך דער רעקל אַ הײב צו אַ הײך װאָס אַפֿילו רעפֿאָרמער רבנים װאָלטן געאסרט. דאָס איז טאַקע פֿאַרדעם װײַל לאו בגאַרטל גמור עסקינן װאָס צו דעם איז מען מהדר צו ניצן אַ שיך־בענדל. דאָ רעדט מען אָבער פֿון דער רימער פֿונעם חאַלאַט און צו דעם קען מען מיקל זײַן און ניצן אַ ברײטערער באַנד און עס בינדן גענוג הױך אַז עס קען מאַכן אַ בעלבתישע צװישנשײד צװישן אפֿילו אַ נידעריקן האַרץ און אַ הױכע ערווה. דרך אגב שאַט נישט אַז מען זעט קלאָר זײַנע גערער הױזן זאָקן. אין זײַן האַנט כאַפּט ער אָן אַ זעקל בײַם צאַמגעצױגענעם קאָלנער װי ס'ליגן זײַנע װעש פֿון דער מקווה. זײף האָט ער גענוצט װאָס דער מקווה שטעלט צו, שאַפּמו האָט ער גענוצט פֿון די פֿלעשער װאָס באַצירן די מקווה װענט און אַ באַרשט צי אַ שװאָם דאַרף ער אַזױ נײטיק װי אַ מאַנטל אין די קעלטן. ויגבה לבו בדרכּי ה' און אױך ער גײט אַ גאַנג כּאילו דער גאַנצער װעלט װאַרט אַז ער זאָל קומן שנײַדן דער באַנד אױפֿצומאַכן דער נײַער װעלט. ער פֿײַפֿט זיך אָבער אָן פֿון אַזעלכע משוגעתן. ער שטאַמט פֿון קאָצק און זאָלן זײ אַלע װאַרטן!
און איך שפּאַציר מיר װײַטער און איך װיל צו לײגן צו די פּרקי שירה װי נאָך צװײ באַשעפֿענישן זינגן צו הקב"ה.
ערב שבת אױפֿן װעג אַהײם בין איך דורך צװײ ייִדן און איך האָב בעסער פֿאַרשטאַנען דעם חסידישן טײַטש צו הרבה דרכים למקום אַז די װעגן צו גאָט זענען פֿיל. צום ערשט האָב איך באַגעגענט אַ װיזניצער חסיד גײן אין שיל אַ האַלבע שעה פֿאַרן זמן. אױף זײַן קאָפּ איז געלעגן אַ שטרײַמל אַ יופֿי. געדעכט װי אַ קיגל, הױך װי אַ קרױן, גלאַנצעדיק װי אַ זעלנערס שיך װען ער שטעלט זיך צו אַן איבערקוק און זײַט מען פֿאַרקלעבט די שטרײַמלעך מיט קלעב איז עס דערצו האַרט געװען װי אַן אבר פֿאַרן מצווה. די שטרימפּ זײַנער זענען שנײ װײַס, נישט פֿאַר אים בענדל שיך אָדער גאָר סניקערס מיט שיך און זאָקן. חלילה! בליטשענדיקע פֿערטל שיך מיט אַ לוחות פֿון פֿאָרנט. אַ רעזעװאָלקע אױפֿן בעקיטשע מיטן מכּה בפּטיש פֿון דער װײַסער שאַל אױסגעלײגט אױפֿן ברײט אַזױ אַז פֿון די זײַטן פֿון זײַן באָרד זעט מען דער װײַסער זײַד מזה ומזה. די פּיאות פֿריש געקרײַזלט און דער באָרד נאָרװאָס געקעמט און אױסגעברײטערט צו געבן אַ הדרת פּנים צום צלם אלקים. שפּאַצירט זיך דער ייִד אין שיל אַרײַן און אים באַגלײטן שױן די צװײ מלאכים אַרײַן אין שיל. מלך ביפֿיו תחזנה עיניך װי ער גײט זיך מיט געלאַסענע טריט. ער איז מוסיף מחול על הקודש און איז מקיים פּוסעים בו פּסיעה קטנה שױן יעצט פֿאַרן זמן. אין די מאָמענטן, אין דער פֿרילינג פֿון דער שבת װען דער גאַנצער בריאה שמעקט פֿון דעם באַשעפֿערס פֿרישע פֿאַרב, דעמאָלסט שפּירט דער יונגערמאַן אַ שלימות האמיתי. אפֿילו בײַם גענעצן איבערן שיר השירים שפּירט זיך עס בײַ אים װי זײַן רבין, ר' משהלעס, איז מדבר מתוך גרונו. ער װאַרט שױן אױף זײַן װײַסע באָרד אַז דאָס בילד זאָל זײַן קאָמפּלעט און ער זאָל קענען אַקעגן גײן דער שבת קעניגן אַזױ װי דעם רבין אַלײן.
אַביסל װײַטער אױפֿן גאַס קומט אַ גערער חסיד צוריק פֿון מקווה. ער גײט נישט אַ היט װײַל אַזױ זעט זיך בעסער אױס זײַן קופּאָליקן געפֿורעמטער יאַרמולקע. ער קומט פֿון אַן אונגאַרישער אָפּשטאַם און ער מיז באַאַרבעטן זײַנע פּױלישע מאַנדאַטן. די פּיאות זען אױס גענױ װי נאַסע האָר זעט אױס נאָך דעם װאָס מען האָט עס גוט צוריבן מיט אַ האַנטיך. זײַן באָרד זעט אױס װי די בערד װאָס גײן כּסדר צו די צײן, אַרױסצוציען אַ שטיקל פֿלײש דאָ און אַ שטיקל פֿיש דאָרט, אָבער די צײן, און ניטאַמאָל די צײן פֿון אַ קעמל, קומן קײנמאָל צו זײ. און דאָס האָט ר' ישמעאל געמײנט, כּל דבר שהיה בכלל, כּלומר אַ האָר װאָס איז געלעגן אין אַ באָרד, ויצא לדון בדבר החדש, און ער איז אַרײַן אין די צײן אַרײַן, אי אתה יכול להחזירו לכללו, קענט איר דעם האָר נישט אַרײַן שטעלן צוריק אין באָרד אַרײַן עד שיחזירנו הכּתוב לכללו בפֿירוש, ביז װי לאַנג דער פּסוק װעט דיר הײסן עס צוריק אַרײַנשטעלן. און פֿון דאָ נעמט זיך דער מנהג אַז װען דער האָר קריכט ענדלעך אַרױס שטעלט מען עס אַרײַן אין אַ ספֿר. װײַל אל תיקרי עד שיחזירנו הכּתוב אלא עד שיחזירנו לכּתוב.
גײט דער גערער חסיד מיט אַ דינעם חאַלאַטל װאָס װען נישט דער גאַרטל װאָלט עס אָנגעקומן ביז אָנגעפֿער אַ טפֿח ומחצה לענגער װי די נשי באָבוב פֿאַר זײ האָבן אָנגעהױבן תשובה צו טון און אַן אינטש העכער װי די בנות רחל פֿאַר זײ האָבן זיך גענומן זינדיקן. זאָג איך אָבער אָנעם גאַרטל װײַל נאָך דער גערער געבט אַ בינד צו דעם גאַרטל געבט זיך דער רעקל אַ הײב צו אַ הײך װאָס אַפֿילו רעפֿאָרמער רבנים װאָלטן געאסרט. דאָס איז טאַקע פֿאַרדעם װײַל לאו בגאַרטל גמור עסקינן װאָס צו דעם איז מען מהדר צו ניצן אַ שיך־בענדל. דאָ רעדט מען אָבער פֿון דער רימער פֿונעם חאַלאַט און צו דעם קען מען מיקל זײַן און ניצן אַ ברײטערער באַנד און עס בינדן גענוג הױך אַז עס קען מאַכן אַ בעלבתישע צװישנשײד צװישן אפֿילו אַ נידעריקן האַרץ און אַ הױכע ערווה. דרך אגב שאַט נישט אַז מען זעט קלאָר זײַנע גערער הױזן זאָקן. אין זײַן האַנט כאַפּט ער אָן אַ זעקל בײַם צאַמגעצױגענעם קאָלנער װי ס'ליגן זײַנע װעש פֿון דער מקווה. זײף האָט ער גענוצט װאָס דער מקווה שטעלט צו, שאַפּמו האָט ער גענוצט פֿון די פֿלעשער װאָס באַצירן די מקווה װענט און אַ באַרשט צי אַ שװאָם דאַרף ער אַזױ נײטיק װי אַ מאַנטל אין די קעלטן. ויגבה לבו בדרכּי ה' און אױך ער גײט אַ גאַנג כּאילו דער גאַנצער װעלט װאַרט אַז ער זאָל קומן שנײַדן דער באַנד אױפֿצומאַכן דער נײַער װעלט. ער פֿײַפֿט זיך אָבער אָן פֿון אַזעלכע משוגעתן. ער שטאַמט פֿון קאָצק און זאָלן זײ אַלע װאַרטן!
און איך שפּאַציר מיר װײַטער און איך װיל צו לײגן צו די פּרקי שירה װי נאָך צװײ באַשעפֿענישן זינגן צו הקב"ה.
10 תגובות:
You are great! BTW which of the Yiddish newspapers you like the most?
wd u plz explain the purpose of going to shil half an hour before the zman? besides, isn't he needed to carry some of the lachter away from the dining room table after his wife has lit 56 candles
?
girl
Katla I get excited with each time you reference something sex related? could you do more of that. You seem to have a good handle at how to bring it in seamlessley with the story.
Dear er um Excited,
You mean "hart geveyn vi an ever farn mitzveh" did the trick for you? Poor baby, must be starved. Why don't you just go to the mikveh more often? You'll get plenty of action.
זייער שיין.
האָסט אָבער פֿאַרקוקט אַ מעגלעכן אויסוועג, ווי אַזוי דו וואָלטסט געקענט באַווײַזן זיך אין די צײַטונגען. מע דאַרף נאָר פֿאַרשמירן דײַן קאָפּ מיט גרוי אין די פֿאָטאָס, ווי להבֿדיל בײַ די נשים, מע זאָל ניט דערקענען דײַן קלסתּר־פּנים.
מע זאָל דאָס פֿירלייגן דער רעדאַקציע דער איד. כ´בין זיכער אַז מע וואָלט דיך געשטעלט אויבן־אָן.
i didnt go to the mikvah for the longast time.
but i remamber when i use to go that a lot of tmimas'diga boys/bucharam, use to stay in the shower whit a long aver it was bushas.
is there a itzah for that?
hey berger, can you explain your use of "lehavdel"
?
my impression is that the term is used when comparing something commonly thought to be of lesser value to something of greater value or when speaking, in the same breath, of something one considers sacred and --- lehavdel elef havdules --- profane.
girl
u didnt find a satmarar?
or was it to early for them?
גירל:
לשם איראָניע. קען זײַן ס´איז ניט געגאַנגען. קיין ק"ק בין איך ניט.
LOL this post is the true KK chasak chasak!!! it was clean sharp and to the point but a lot shorter then most of us wanted
keep up the good work
הוסף רשומת תגובה