מעשה שהיה כּך היה. איך בין מיר געגאַנגן אויפן גאַס און איך לויף. פאַרוואָס לויף איך? ווייל אַ ייד לויפט. וואָס האָט אַ גוי דען צו לויפן? איך ווייס שוין וואָס די אויפגעקלערטע פון אייך טראַכטן. דער קטלא קניא איז אַרויסגעקראָכן פון אונטער זיין קאָלדרע ווי אַ וועווערקע אָנהייב ווינטער אַריינכאַפּן נאָך אַ ניסל איידער ער לייגט זיך אינגאַנצן שלאָפן און באַלד קומט ער זיך אָן מיט די שטותים וואָס דער רבי האָט אים דערציילט אין חדר. וואַקס שוין אויף איין מאָל פאַר אלע מאָל און זאָג עפּעס זאַפטיק. חזר נישט איבער די נאַרישקייטן וואָס מען באַהאַלט זיך פון בושות ווען דער בדחן זאָגט זיי איבער צוזאַמן מיט זיינע אַנטי־שוויגער וויצן דרייע פאַרטאָגס. אין פאַל אַז דו האָסט נישט באַמערקט האַלטן מיר שוין אַ טרעפּל ווייטער. מיר הערן מיר שוין נישט ליפּא, יאַני דאָס איז טעם גן עדן, און איך זאָג דיר איך קויף יעדער וואָך טיים מאַגאַזין, ס´איז משוגע צו ווערן פון די בילדער. איך האַלט עס אונטער דעם מאַטראַץ ווייל איך וויל נישט די קינדער זאָלן דערציילן אין חדר. איך האָב אַמאָל געהאַט צו טון מיטן מנהל ווייל איך האָב זיי געוויזן אַ בילד אין נעשנעל דזיאָגראַפיק, ער האָט מיר געסטראַשעט ער וועט זיי משלח זיין. ער זאָגט אַז ער האָט עפּעס באַמערקט אַז די קינדער זענען פאַרטראַכט און פאַרגולמט.
גרויסע מחנכים זאָגן אַז מען דערקענט אויף קינדער אַז זיי האָבן טעלעוויזיעס אינדערהיים ווייל זיי זיצן אין כיתה פאַרגלאָצט און פאַרחלומט און לעבן נישט מיט מיט וואָס עס טוט זיך אין כּיתה. איך רעד יעצט פון ערענסטע מחנכים וואָס קענען פסיכאָלאָגיע ווי דער אמורא שמואל האָט געקענט די סטעטשקעס פון הימל. זיי פאַרשטיין אַ קינד ווי נאָר. זיי דאַרפן נאָר רעדן מיט אים צוויי ווערטער און געבן אַ פרעג דעם טאַטן צי ער שפּילט זיך אַמאָל מיט זיי און באַלד זעט מען אַז ער האָט אַ בליק אינעם תוך תוכן פונעם ייִנגל. (איך נוץ לשון זכר ווייל מבינים איבער מיידלעך זענען עטוואָס שווערער צו באַקומן. קען זיין ווייל ייִנגלעך זענען לייכטערע פּאַציענטן, אפשר ווייל פרויען טויגן נישט אַזוי צו חינוך און די מענער פאַרשטיין נישט אַזוי גוט צו דער נפש פון אַ מיידל, אָדער גאָר ווייל די מאַמעס לאָזן זיך נישט אַזוי לייכט איינרעדן איבער דער חינוך פון זייערע טעכטער ווי די טאַטעס איבער זייערע ייִנגלעך.)
האַלטן מיר ביים מחנך, ער פאַרשטייט וואָס ליגט אונטער דער היי. וויפיל ער זאָל נישט בעטן איז עס גערעכנט בחנם. אמת, ביי פרייע דאָקטוירים קען מען מסביר זיין אַז עס האַנדלט זיך מיט אַ משפּחה פון פופצן קינדער און צי ער קען נישט רעכענען אַ ספּעציעלן פּרייז. און ווער ווייסט נישט פון דעם דאָקטאָר, אַ גוי גמור אָבער זייער אַן איידלער, ממש פון די חסידי אומות העולם, וואָס ווען דער עסקן האָט אַלעדיקט אַז משפּחת ס. קען אים גיין זען האָט ער מוותר געווען אויף זיין פדיון. אָבער מען קען דאָך נישט אַזוי פירן אַ געשעפט. ביי אונדזער היימישע עסקנים איז צוויי זאַכן. איינס, זיי באַהאַנדלן בלויז היימישע קליענטן און אַז זיי וועלן נישט רעכענען ביי גרויסע משפּחות, -אין ישראל רופט מען עס ברוכות ילדים ווייל זיי זענען אַזוי גרויס אַז ס´יז ווי אַ ברכה אָן אַ נאָך־ברכה- איז אַז ער וועט ביי זיי נישט רעכענען מהיכן ירק זה חי? דער גוייִשער אָדער האַלב־ייִדישער דאָקטאָר האָט פיל אַנדער פאַציענטן קען ער זיך ערלויבן צו געבן אַן אומזיסטע קאָנסולטאַציע פאַר אַן אחינו בני ישראל הנתונים בצרה, אָבער אונדזער מומחים וואָס האָבן עידוד פון אַכציק פּראָצענט פון די גדולי ישראל האָבן דאָך נאָר היימישע קליענטן און אַז זיי וועלן נישט נעמן ביי אונדזערע איז ביי וועם יאָ? און אַז די גדולים לאָזן נישט גיין בלויז צו די וואָס פאַרשטיין אַ קינד מיט אַ ראשית חכמהדיקן פאַרשטאַנד איז מיז מען זיי באַצאָלן שווערע געלטער אַז זיי זאָלן זיך מיט אונדז טיילן זייערע טיפע איינזענישן פון אָבזערווירן חינוך על טהרת הקודש. איי, אַז זיי זענען אַזוי גוט פאַרוואָס טאַקע קומן צו זיי נישט מחוץ־למחנהדיקע קינדער? אויף דעם איז שוין דאָ אַ פּסוק אין תהילים, לא עשה כן לכל גוי ומשפּטים בל ידעום. אונדזער משפּטים טויגן נאָר פאַר ייִדישע קעפּ.
בין איך אָבער אין מיטן לויפן, נו, יאָ, איך האָב דערציילט אַז איך בין געלאָפן. אמת אַ גוי לויפט אויך, אַ בפירושע משנה צי ברייתא אנו רצים והם רצים... דאַרף איך דען אויספירן? זיי ד´זאָגן און מיר לויפן כאַפּן אַ מנחה. זיי לויפן אויף אַ טרעדמיל און מיר לויפן כאַפּן אַ סעוון־לייער ווייל דער קלייט שליסט שוין - עס איז באַלד דער זמן. על כּל פּנים, איך לויף כּדת משה און איך זע אַ הפסק אינעם געפאַר און קיין סאַך צייט צו גיין ביזן ווינקל און וואַרטן ביז דער האַנט וועט מיר צייגן אַז איך קען אַריבער גיין האָב איך נישט, ממילא כאַפּ איך דער שעה טובה און איך לויף אַריבער. אַז איך קען רעדן ביי יהא שמיה רבא, זאָגן קרבנות ביי חזרת הש"ץ, און אַריינשטעקן אַ פאַרגעסענער ותן טל ומטר ביי שמע קולנו קען איך מיך נישט אַן עצה געבן מיט אַ הענטל וואָס טוישט זיך פון רויט אויף גרין? איך בין עפּעס אַ נער, איך קען נישט זען ווען מען קען אַריבער גיין? לויף איך, און אַז איך לויף לייג איך מיט אַ רעפלעקס דער האַנט אויפן יאַרמולקע. נאָר ווי די יודעי דבר ווייסן אַז מען לייגט אַרויף אַ האַנט אויפן קאָפּ און מען טראָגט אַ טאַש אויף איין פּלייצע איז דאָ אַ טבע אַז דער טאַש גליטשט זיך אַראָפּ אויפן אָרעם. האָב איך אויף אַן אויגן־בליק אַראָפּ גענומן דער האַנט פונעם קאָפּ צו פאַררעכטן דעם טאַש און מעשה יוסף מוקיר שבת איז געקומן אַ ווינט, כּלומר נישט סתּם אַן אָטעם נאָר אַ בלאָז ווי אַ שטאָרעם פון קאַטרינאַס רביצן, און, נישט מיר געדאַכט, נישט היינט געדאַכט, מיר אַראָפּגעבלאָזן דאָס יאַרמולקע פון קאָפּ.
שטעלט אייך אויף איין רגע, לייענער היקר, און זייט אייך מתבונן אויף המראה הגדול הזה. אַ גרויזאַמער ניו יאָרקער שאָסיי פון זעקס צי אַכט שפּאַלירן, יעדער איינץ ברייט ווי אַ רשות הרבים דאורייתא, אַ געפאַר פון פּרעה רכבו ופּרשיו, געלע טאַקסיס צען אין אַ רייע, טראָקן מיט נעזער וואָס לייגן צו נער כּלל ישראל, און אין דער מיט פון דעם געטומל שטיי איך איינער אַליין, א בשר ודגים קעגן טאָנן פון מעטאַל, מימיני אַ פייף פון איינעם וואָס נישט נאָר ער איז בעל הבית פונעם שטראָז נאָר ער האָט עס געבויעט במו ידיו ווי עסקנים בויען ביי אונדז מוסדות, צי עס איז דאָ צו פיל צי צו ווייניק לייגן זיי אַלץ אַריין דער האַנט אין קעשענע און מישן אַריין אייגענע געלטער ווייל ווי די משנה זאָגט שלי שלי שלך שלך מדת סדום, ומשמאלי אין אַ האָמער מיט פאַרחוֹשכטע פענצטערס אַ פאַרקוטשמעטער יונגערמאַן איילענדיק אין קלייט ווייל עס איז מאָנטיק, בה"ב און עס איז נאָך געווען אַ ברית אויך, כאַפּט ער אַריין אַ קאַווע וואָס ווען ער כאַפּט נישט אַ שלינג ביים פאָרן וואַרעמט ער זיך די הענט אויפן כּויסע, און אין מיטן דעם רעש און געפּילדער שטיי איך ווי אַ ליימענער גולם, שכולה וגלמודה גולה וסורה, איינער אַליין מיט אַ טאַש וואָס גליטשט זיך, אויטאָס וואָס פייפן, אַ ווינט וואָס בלאָזט, און אַ יאַרמולקע וואָס ליגט אינעם שאול תחתיה אין שאָטן פון דער עיר על תלה בנויה. הן אני נשארתי לבדי, אַ לוזער אויף די אַוועניו אָוו די אַמעריקאַס.
צו זאָגן אַז איך האָב מיך געשפּירט אין גלות איז ווי אַריינשרייען אינעם צעל אונטער דער חופּה, ´איך בין ביי אַ חתונה´. נאָר וווּ דען ביסטו, דו נער? עס האָט מיך דערמאַנט פון דעם ייִד וואָס מען האָט אָפּגעמשפּט דורכצוגיין צוויי רייעס ווי אַן אבל נאָכן לוייה. נאָר די רייעס זענען נישט געווען פון ייִדן שרייענדיק ´המקום ינחם...´ זוכנדיק אויפן פּרצוף פון די אבלים דער טרויער פון אבילות און די שמחה פונעם ירושה, נאָר צוויי רייעס פון צאַרישע שלעגערס וואָס האָבן געשמיסן פון ביידע זייטן. די מעשה איז אַז דאָס יאַרמולקע איז פונעם ייִד אַראָפּגעפאַלן און ער האָט זיך אָפּגעשטעלט עס אויפצוהייבן און צוריק אָנטון אויפן קאָפּ כאָטש ער האָט בשעת מעשה געכאַפּט פיל מער שמיצן. די נשמה איז מיר געלעגן צווישן די ליפּן, איינער אַליין אין מיטן שאָסיי, אַ שלימזל ווי אַ שטייענדיקער ביי כּורעים, אָבער גערירט אָנעם יאַרמולקע האָב איך מיך נישט. און צווישן האַלטן אַן אויג אויפן געפאַר און אויפן יאַרמולקע האָב איך נאָך מער זיכער געמאַכט ווער עס קוקט צו און צי עס זעט מיר נישט חלילה אַ ייִד. צו מיין מזל, פונעם ווינקל פונעם אויג זע איך נישט עפּעס אַנדערש ווי אַ יידענע.
בלויז דאָס האָט מיר אויסגעפעלט. אַ ייִדענע מיט אַ וועגעלע שטייט און קוקט זיך צו אויף מיין שאַנדע לקיים מה שנאמר אשר יגורתי בא לי. מיינע קאָשמאַרן זענען געוואָרן איינץ מיט די פּתרונות און פון אַ היכי תמצי איז געוואָרן אַ מעשה שהיה. צוקוקענדיק פונעם זיכערהייט פונעם טרעטאַר ווי מרים האָט צוגעקוקט ביי די קאַמישן צו זען וואָס וועט פונעם יידישן קינד ווערן גיט זי זיך אַ צי ביים שייטעל צופרידענערהייט אַז דאָס פליט נישט מיט אַזאַ לייכטשעציקייט. זי ווייסט אַז קיין סאַך קען זי נישט העלפן, זי שפּירט זיך אַליין גענוג שליממזל מיטן אייגענעם, מיז גאָט איר אונטערשיקן אַ פרעמדן וואָס זי שעמט זיך צו זען זיין קלעם, זאָרגט זיך מען זאָל אים נישט איבערפאָרן און שטייט און קוקט צו אויף דאָס נאַקעטקייט פון אַ חסידישן הוילן קאָפּ פריש געשוירן ערב שבת חנוכּה.
הנה לא ינום ולא יישן שומר ישראל. אינעם געדעכטן געפאַר קומט צו גיין אליהו הנביא. נישט אויף אַן אייזל נאָר אין אַ קליינעם שמאַטעדיקן פאָרד, און נישט מיט אַ באָרד און אַ גאַרטל ווי אַרויס פונעם הגדה נאָר פאַרשטעלט ווי אַ פרוי מיט גרויערלעכע האָר און אַ שמייכל ווי די באַהעלפערס אין מוזיאומס און אויף אַנדערע מקומות וואָס מען גייט חול המועד. איר ווייסט די סאָרט וואָס זענען אַזוי איידל און אַזוי ווייך וואָס איר קענט זיך שווערן אַז פּוטער וואָלט זיך ביי זיי אין מויל נישט אויפגעלאָזט. וויפיל שאלות מען זאָל זיי נישט פרעגן ענטפערן זיי געדולדיק און צערטליך. די קינדער שפרינגן און טאַנצן און זיי זענען מלא קאָמפּלימענטן. און אַז זי איז אַזוי פיין הייבט מען שוין אָן צי מען קען נישט אַהין גיין און מען קען נישט יענץ זען און דאָ אַ קוק טון און זיך וואַשן נטילת־ידים נישט אין אַ בית כּסא, און אַ צימער אויף מנחה און נאָך אַ קליינע בחנמדיקע בראָשור און אַן עמבלעם פאַר דאָס קינד אינדערהיים און נאָך משאלות לבנו ווי נאָר אַ ייד קען זיך וווּנטשן. און מען שטייט און וווּנדערט זיך צי אויך זי איז אינעם כּלל פון עשו שונא ליעקב אָדער זי איז אַ יוצא מן הכּלל און פון די חסידי אומות העולם. אַקיצור האָט איר דאָ די תשובה. אָט אַזאַ פרוי האָט זיך געגעבן אַ שטעל אָפּ, נישט געקוקט אויף די פייפערס פון הינטן, נישט אויף די אַנטיסעמיטן אין די זייטן וואָס האָבן נישט געקענט אויף עפּעס אַנדערש לאַכן ווי אויף מיין קלעם, און מיט איר שמייכל פול מיט געער און שעצונג ווייזט זי מיר מיטן האַנט אַז איך קען מיר גיין אויפהייבן דאָס יאַרמולקע.
אָנקומענדיק בשלום אויפן סיידוואָק נאָך שמייכלן צום חסידותטע פון די אומות העולם און צושאָקלן מיטן קאָפּ ווי ייִדן אין צוויי קאַרס באַגריסן זיך און פאָכן מיטן האַנט כּאילו איך בין אַ קאַנדידאַט פאַר סיטי האָל מיז איך באַהאַנדלן דער אשה כּשרה וואָס שטייט און שומרט מיר פונדערווייטענס. זי איז דאָך אָבער אַן אייגענץ וועט זי פאַרשטיין אָן אַ שמייכל און אָן אַ געפאָכעץ. זי איז דערצו אַן אשת־איש קען איך דאָך נישט געבן אַ ווינק אַז ליהודים היתה אורה. מיר גיין זיך בלויז דורך און איך קוק אויפן תינוק שצריך לאמו וואָס שפּילט זיך אינעם וועגעלע. דאָס קינד און איך בייטן זיך אַ שמייכל. עס שפּיגלט אָפּ סיי זיין מאַמעס הנאה און סיי מיין אָפּלייכטערונג אַז איך האָב מיט וועם זיך צו טיילן מיינע געוועזענע בזיונות און מיין יעצטיקן קורת רוח אַז איך קען ממשיך זיין אויפן וועג מיטן אימתא דשמיא העכער מיין קאָפּ.
גרויסע מחנכים זאָגן אַז מען דערקענט אויף קינדער אַז זיי האָבן טעלעוויזיעס אינדערהיים ווייל זיי זיצן אין כיתה פאַרגלאָצט און פאַרחלומט און לעבן נישט מיט מיט וואָס עס טוט זיך אין כּיתה. איך רעד יעצט פון ערענסטע מחנכים וואָס קענען פסיכאָלאָגיע ווי דער אמורא שמואל האָט געקענט די סטעטשקעס פון הימל. זיי פאַרשטיין אַ קינד ווי נאָר. זיי דאַרפן נאָר רעדן מיט אים צוויי ווערטער און געבן אַ פרעג דעם טאַטן צי ער שפּילט זיך אַמאָל מיט זיי און באַלד זעט מען אַז ער האָט אַ בליק אינעם תוך תוכן פונעם ייִנגל. (איך נוץ לשון זכר ווייל מבינים איבער מיידלעך זענען עטוואָס שווערער צו באַקומן. קען זיין ווייל ייִנגלעך זענען לייכטערע פּאַציענטן, אפשר ווייל פרויען טויגן נישט אַזוי צו חינוך און די מענער פאַרשטיין נישט אַזוי גוט צו דער נפש פון אַ מיידל, אָדער גאָר ווייל די מאַמעס לאָזן זיך נישט אַזוי לייכט איינרעדן איבער דער חינוך פון זייערע טעכטער ווי די טאַטעס איבער זייערע ייִנגלעך.)
האַלטן מיר ביים מחנך, ער פאַרשטייט וואָס ליגט אונטער דער היי. וויפיל ער זאָל נישט בעטן איז עס גערעכנט בחנם. אמת, ביי פרייע דאָקטוירים קען מען מסביר זיין אַז עס האַנדלט זיך מיט אַ משפּחה פון פופצן קינדער און צי ער קען נישט רעכענען אַ ספּעציעלן פּרייז. און ווער ווייסט נישט פון דעם דאָקטאָר, אַ גוי גמור אָבער זייער אַן איידלער, ממש פון די חסידי אומות העולם, וואָס ווען דער עסקן האָט אַלעדיקט אַז משפּחת ס. קען אים גיין זען האָט ער מוותר געווען אויף זיין פדיון. אָבער מען קען דאָך נישט אַזוי פירן אַ געשעפט. ביי אונדזער היימישע עסקנים איז צוויי זאַכן. איינס, זיי באַהאַנדלן בלויז היימישע קליענטן און אַז זיי וועלן נישט רעכענען ביי גרויסע משפּחות, -אין ישראל רופט מען עס ברוכות ילדים ווייל זיי זענען אַזוי גרויס אַז ס´יז ווי אַ ברכה אָן אַ נאָך־ברכה- איז אַז ער וועט ביי זיי נישט רעכענען מהיכן ירק זה חי? דער גוייִשער אָדער האַלב־ייִדישער דאָקטאָר האָט פיל אַנדער פאַציענטן קען ער זיך ערלויבן צו געבן אַן אומזיסטע קאָנסולטאַציע פאַר אַן אחינו בני ישראל הנתונים בצרה, אָבער אונדזער מומחים וואָס האָבן עידוד פון אַכציק פּראָצענט פון די גדולי ישראל האָבן דאָך נאָר היימישע קליענטן און אַז זיי וועלן נישט נעמן ביי אונדזערע איז ביי וועם יאָ? און אַז די גדולים לאָזן נישט גיין בלויז צו די וואָס פאַרשטיין אַ קינד מיט אַ ראשית חכמהדיקן פאַרשטאַנד איז מיז מען זיי באַצאָלן שווערע געלטער אַז זיי זאָלן זיך מיט אונדז טיילן זייערע טיפע איינזענישן פון אָבזערווירן חינוך על טהרת הקודש. איי, אַז זיי זענען אַזוי גוט פאַרוואָס טאַקע קומן צו זיי נישט מחוץ־למחנהדיקע קינדער? אויף דעם איז שוין דאָ אַ פּסוק אין תהילים, לא עשה כן לכל גוי ומשפּטים בל ידעום. אונדזער משפּטים טויגן נאָר פאַר ייִדישע קעפּ.
בין איך אָבער אין מיטן לויפן, נו, יאָ, איך האָב דערציילט אַז איך בין געלאָפן. אמת אַ גוי לויפט אויך, אַ בפירושע משנה צי ברייתא אנו רצים והם רצים... דאַרף איך דען אויספירן? זיי ד´זאָגן און מיר לויפן כאַפּן אַ מנחה. זיי לויפן אויף אַ טרעדמיל און מיר לויפן כאַפּן אַ סעוון־לייער ווייל דער קלייט שליסט שוין - עס איז באַלד דער זמן. על כּל פּנים, איך לויף כּדת משה און איך זע אַ הפסק אינעם געפאַר און קיין סאַך צייט צו גיין ביזן ווינקל און וואַרטן ביז דער האַנט וועט מיר צייגן אַז איך קען אַריבער גיין האָב איך נישט, ממילא כאַפּ איך דער שעה טובה און איך לויף אַריבער. אַז איך קען רעדן ביי יהא שמיה רבא, זאָגן קרבנות ביי חזרת הש"ץ, און אַריינשטעקן אַ פאַרגעסענער ותן טל ומטר ביי שמע קולנו קען איך מיך נישט אַן עצה געבן מיט אַ הענטל וואָס טוישט זיך פון רויט אויף גרין? איך בין עפּעס אַ נער, איך קען נישט זען ווען מען קען אַריבער גיין? לויף איך, און אַז איך לויף לייג איך מיט אַ רעפלעקס דער האַנט אויפן יאַרמולקע. נאָר ווי די יודעי דבר ווייסן אַז מען לייגט אַרויף אַ האַנט אויפן קאָפּ און מען טראָגט אַ טאַש אויף איין פּלייצע איז דאָ אַ טבע אַז דער טאַש גליטשט זיך אַראָפּ אויפן אָרעם. האָב איך אויף אַן אויגן־בליק אַראָפּ גענומן דער האַנט פונעם קאָפּ צו פאַררעכטן דעם טאַש און מעשה יוסף מוקיר שבת איז געקומן אַ ווינט, כּלומר נישט סתּם אַן אָטעם נאָר אַ בלאָז ווי אַ שטאָרעם פון קאַטרינאַס רביצן, און, נישט מיר געדאַכט, נישט היינט געדאַכט, מיר אַראָפּגעבלאָזן דאָס יאַרמולקע פון קאָפּ.
שטעלט אייך אויף איין רגע, לייענער היקר, און זייט אייך מתבונן אויף המראה הגדול הזה. אַ גרויזאַמער ניו יאָרקער שאָסיי פון זעקס צי אַכט שפּאַלירן, יעדער איינץ ברייט ווי אַ רשות הרבים דאורייתא, אַ געפאַר פון פּרעה רכבו ופּרשיו, געלע טאַקסיס צען אין אַ רייע, טראָקן מיט נעזער וואָס לייגן צו נער כּלל ישראל, און אין דער מיט פון דעם געטומל שטיי איך איינער אַליין, א בשר ודגים קעגן טאָנן פון מעטאַל, מימיני אַ פייף פון איינעם וואָס נישט נאָר ער איז בעל הבית פונעם שטראָז נאָר ער האָט עס געבויעט במו ידיו ווי עסקנים בויען ביי אונדז מוסדות, צי עס איז דאָ צו פיל צי צו ווייניק לייגן זיי אַלץ אַריין דער האַנט אין קעשענע און מישן אַריין אייגענע געלטער ווייל ווי די משנה זאָגט שלי שלי שלך שלך מדת סדום, ומשמאלי אין אַ האָמער מיט פאַרחוֹשכטע פענצטערס אַ פאַרקוטשמעטער יונגערמאַן איילענדיק אין קלייט ווייל עס איז מאָנטיק, בה"ב און עס איז נאָך געווען אַ ברית אויך, כאַפּט ער אַריין אַ קאַווע וואָס ווען ער כאַפּט נישט אַ שלינג ביים פאָרן וואַרעמט ער זיך די הענט אויפן כּויסע, און אין מיטן דעם רעש און געפּילדער שטיי איך ווי אַ ליימענער גולם, שכולה וגלמודה גולה וסורה, איינער אַליין מיט אַ טאַש וואָס גליטשט זיך, אויטאָס וואָס פייפן, אַ ווינט וואָס בלאָזט, און אַ יאַרמולקע וואָס ליגט אינעם שאול תחתיה אין שאָטן פון דער עיר על תלה בנויה. הן אני נשארתי לבדי, אַ לוזער אויף די אַוועניו אָוו די אַמעריקאַס.
צו זאָגן אַז איך האָב מיך געשפּירט אין גלות איז ווי אַריינשרייען אינעם צעל אונטער דער חופּה, ´איך בין ביי אַ חתונה´. נאָר וווּ דען ביסטו, דו נער? עס האָט מיך דערמאַנט פון דעם ייִד וואָס מען האָט אָפּגעמשפּט דורכצוגיין צוויי רייעס ווי אַן אבל נאָכן לוייה. נאָר די רייעס זענען נישט געווען פון ייִדן שרייענדיק ´המקום ינחם...´ זוכנדיק אויפן פּרצוף פון די אבלים דער טרויער פון אבילות און די שמחה פונעם ירושה, נאָר צוויי רייעס פון צאַרישע שלעגערס וואָס האָבן געשמיסן פון ביידע זייטן. די מעשה איז אַז דאָס יאַרמולקע איז פונעם ייִד אַראָפּגעפאַלן און ער האָט זיך אָפּגעשטעלט עס אויפצוהייבן און צוריק אָנטון אויפן קאָפּ כאָטש ער האָט בשעת מעשה געכאַפּט פיל מער שמיצן. די נשמה איז מיר געלעגן צווישן די ליפּן, איינער אַליין אין מיטן שאָסיי, אַ שלימזל ווי אַ שטייענדיקער ביי כּורעים, אָבער גערירט אָנעם יאַרמולקע האָב איך מיך נישט. און צווישן האַלטן אַן אויג אויפן געפאַר און אויפן יאַרמולקע האָב איך נאָך מער זיכער געמאַכט ווער עס קוקט צו און צי עס זעט מיר נישט חלילה אַ ייִד. צו מיין מזל, פונעם ווינקל פונעם אויג זע איך נישט עפּעס אַנדערש ווי אַ יידענע.
בלויז דאָס האָט מיר אויסגעפעלט. אַ ייִדענע מיט אַ וועגעלע שטייט און קוקט זיך צו אויף מיין שאַנדע לקיים מה שנאמר אשר יגורתי בא לי. מיינע קאָשמאַרן זענען געוואָרן איינץ מיט די פּתרונות און פון אַ היכי תמצי איז געוואָרן אַ מעשה שהיה. צוקוקענדיק פונעם זיכערהייט פונעם טרעטאַר ווי מרים האָט צוגעקוקט ביי די קאַמישן צו זען וואָס וועט פונעם יידישן קינד ווערן גיט זי זיך אַ צי ביים שייטעל צופרידענערהייט אַז דאָס פליט נישט מיט אַזאַ לייכטשעציקייט. זי ווייסט אַז קיין סאַך קען זי נישט העלפן, זי שפּירט זיך אַליין גענוג שליממזל מיטן אייגענעם, מיז גאָט איר אונטערשיקן אַ פרעמדן וואָס זי שעמט זיך צו זען זיין קלעם, זאָרגט זיך מען זאָל אים נישט איבערפאָרן און שטייט און קוקט צו אויף דאָס נאַקעטקייט פון אַ חסידישן הוילן קאָפּ פריש געשוירן ערב שבת חנוכּה.
הנה לא ינום ולא יישן שומר ישראל. אינעם געדעכטן געפאַר קומט צו גיין אליהו הנביא. נישט אויף אַן אייזל נאָר אין אַ קליינעם שמאַטעדיקן פאָרד, און נישט מיט אַ באָרד און אַ גאַרטל ווי אַרויס פונעם הגדה נאָר פאַרשטעלט ווי אַ פרוי מיט גרויערלעכע האָר און אַ שמייכל ווי די באַהעלפערס אין מוזיאומס און אויף אַנדערע מקומות וואָס מען גייט חול המועד. איר ווייסט די סאָרט וואָס זענען אַזוי איידל און אַזוי ווייך וואָס איר קענט זיך שווערן אַז פּוטער וואָלט זיך ביי זיי אין מויל נישט אויפגעלאָזט. וויפיל שאלות מען זאָל זיי נישט פרעגן ענטפערן זיי געדולדיק און צערטליך. די קינדער שפרינגן און טאַנצן און זיי זענען מלא קאָמפּלימענטן. און אַז זי איז אַזוי פיין הייבט מען שוין אָן צי מען קען נישט אַהין גיין און מען קען נישט יענץ זען און דאָ אַ קוק טון און זיך וואַשן נטילת־ידים נישט אין אַ בית כּסא, און אַ צימער אויף מנחה און נאָך אַ קליינע בחנמדיקע בראָשור און אַן עמבלעם פאַר דאָס קינד אינדערהיים און נאָך משאלות לבנו ווי נאָר אַ ייד קען זיך וווּנטשן. און מען שטייט און וווּנדערט זיך צי אויך זי איז אינעם כּלל פון עשו שונא ליעקב אָדער זי איז אַ יוצא מן הכּלל און פון די חסידי אומות העולם. אַקיצור האָט איר דאָ די תשובה. אָט אַזאַ פרוי האָט זיך געגעבן אַ שטעל אָפּ, נישט געקוקט אויף די פייפערס פון הינטן, נישט אויף די אַנטיסעמיטן אין די זייטן וואָס האָבן נישט געקענט אויף עפּעס אַנדערש לאַכן ווי אויף מיין קלעם, און מיט איר שמייכל פול מיט געער און שעצונג ווייזט זי מיר מיטן האַנט אַז איך קען מיר גיין אויפהייבן דאָס יאַרמולקע.
אָנקומענדיק בשלום אויפן סיידוואָק נאָך שמייכלן צום חסידותטע פון די אומות העולם און צושאָקלן מיטן קאָפּ ווי ייִדן אין צוויי קאַרס באַגריסן זיך און פאָכן מיטן האַנט כּאילו איך בין אַ קאַנדידאַט פאַר סיטי האָל מיז איך באַהאַנדלן דער אשה כּשרה וואָס שטייט און שומרט מיר פונדערווייטענס. זי איז דאָך אָבער אַן אייגענץ וועט זי פאַרשטיין אָן אַ שמייכל און אָן אַ געפאָכעץ. זי איז דערצו אַן אשת־איש קען איך דאָך נישט געבן אַ ווינק אַז ליהודים היתה אורה. מיר גיין זיך בלויז דורך און איך קוק אויפן תינוק שצריך לאמו וואָס שפּילט זיך אינעם וועגעלע. דאָס קינד און איך בייטן זיך אַ שמייכל. עס שפּיגלט אָפּ סיי זיין מאַמעס הנאה און סיי מיין אָפּלייכטערונג אַז איך האָב מיט וועם זיך צו טיילן מיינע געוועזענע בזיונות און מיין יעצטיקן קורת רוח אַז איך קען ממשיך זיין אויפן וועג מיטן אימתא דשמיא העכער מיין קאָפּ.
3 תגובות:
אַזױנס האָב איך געזען נאָר אין ירושלים. אַ חבֿר מײַנער איז אַריבערגעלאָפֿן אין מיטן דער גאַס װען דער װינט האָט אַ בלאָז געטון און זײַן יאַרמולקע איז אַראָפּגעפֿלױגן. אַ גרױסער באָס געפּאַקט מיט מענטשטן װאָס איז אַנטקעגנגעפֿאָרן האָט זיך געגעבן אַ שטעל־אָפּ פֿאַר דער יאַרמולקע װי אַ העלפֿאַנד פֿאַר אַ מײַזל, און מײַן חבֿר האָט געקענט צוריקגײן און עס צוכאַפּן בשלום.
You think Clinton's religion as a Square Chasidah will hurt her as much as Romney's Mormonism?
נאך חדשים נישט אריינפאצירן, האט מיך די זעלבע ווינט דא אריינגעבוזשוועט.
כ'מיין כגון דא קאן מען זאגן השגחה פרטיות באשיינפערליך! - דאס אז די ווינטל האט געשאנקן א בלאז, כאטש זי איז געווענליך פארנומען מיט אראפבלאזן די בלעטעלע אופן ערד צו שיצן די ווערימל פון זון-שיין.
נופחי נפיחות ינפחו בקול!
הוסף רשומת תגובה