יסורים של אהבה

ס'האָט אַסאַך פּאַסירט זײַט איך האָב דאָ דאָס לעצטער מאָל געשריבן. איך האָב נישט דער צײַט אַלעס צו שרײַבן, איך האָב אָבער מורא אַז איך װעל גאָרנישט שרײַבן װעל איך עס װידער אָפּשטיפּן און די טעג און װאָכן װעלן דורך פֿליען, ואני אנה הבלאָג שלי בא?

אינעם קעפּל מײן איך נישט יענער אהבה. איך מײן טאַקע אמתע יסורים װי ייִדישע קינדער טײַטשן עס אָפּ שױן צװײ טױזענט יאָר.

א. דערצײלט אַז זי האָט זיך געטראָפֿן מיט אַ חברטע, ל., און אַז ל. האָט פֿאַר נישט לאַנג פֿאַרלױרן אַן עיבור. א. האָט איר געפֿרעגט װאָס זי מאַכט און װאָס האָט פּאַסירט. ל. האָט זיך באַלד אױסגעדרײט אַז זי איז שױן פֿאַריבער איר אומגליק און זי קומט שױן צו זיך. נאָך שמועסן אַפּאָר מינוט, איז ל. מודה אַז זי עס נאָך גאָרנישט אַריבער און ס'טוט איר נאָך אַלץ װײ. זי לײגט צו אַז מיט איר מוטער קען זי נישט רעדן װײַל זי פּראָבירט איר אַלץ צו באַרוהיגן אַז זי האָט ברוך השם אַנדערע געזונטע קינדער און זי זאָל זיך פֿרײען מיט זײ.

א. זאָגט אַז עס האָט איר דערמאַנט פֿון אַ שמועס װאָס זי האָט געהאַט מין ט. װי ט. האָט זיך אָפּגערעדט אַז זי איז נישט געװען געזונט און אַלץ זענען געקומן נשים צדקניות און איר געטרײסט אַז אַלעס איז באַשערט און אַז איר קראַנקײט איז אַ נסיון. ט. האָט געזאָגט אַז זי האָט זײ געװאָלט אַרױסשלײדערן פֿון איר שטוב. אַ חוצפּה האָבן זײ איר אײַנצוטײלן װען זי װאַלגערט זיך פֿאַר יסורים צי עס איז אַ נסיון צי נישט. דאָס, האָט זי געהאַלטן, איז פֿאַר איר צו באַשליסן.

איך האָב מיך אױך דערמאַנט װען בײַ ד. איז געבױרן אַ קינד אָן פֿינגער האָב איך אים געפֿרעגט װען איך האָב אים אָפּגעגעבן מזל טוב װאָס האָט גענױ פּאַסירט. האָט ער מיר נישט געענטפֿערט און פֿאַרקערט ער האָט מיר געזאָגט ברוך השם דאָס קינד איז געזונט און נאָך אױף דעם נוסח. איך פֿאַרזיך צו פֿאַרשטײן צי דאָס איז פּשוט אַ מיטעל זיך צו קענען אַן עצה געבן מיט אַן עת צרה און צו פֿאַרשטעלן דער פּײַן, אָדער צי דאָס איז אױך אַ מיטל פֿון פֿאַרשטעלן און שיצן דעם באַשעפֿער? כלומר, די פּערשױנען האָבן מורא פֿון קלערן װי האָט דער באַשעפֿער אַזױנס געקענט צולאָזן, װײַל זײ פֿאָרכטן די תירוצים װאָס קענען זײ פֿירן אָפּצופֿרעגן זײערע גאַנצע לעבענס שטײגער. דערפֿאַר שיצן זײ דעם באַשעפֿער אױפֿן ציל פֿון זיך צו שיצן.

דעם קאָמפּלימענט פֿון אתה בחרתנו קומט אים אָבער, װײַל דער באַשעפֿער, מוזט איר מודה זײַן, האָט נישט געקענט בעסער װעלן. װי װאָלט ער געהאַט נאָך אַ פֿאָלק װאָס נאָך מען האָט זײ חרוב געמאַכט דער בית המקדש, און דווקא צװײ פֿון זײ, און מען האָט זײ פֿאַרשיקט אין גלות אַרײַן אױף צװײ טױזענט יאָר, ועוד ידו נטויה, זאָגן זײ מזמור לאסף? און פֿאַרװאָס אַ געזאַנג? װײַל דער באַשעפֿער איז װױל אַז ער האָט אױסגעשיט זײַן גרימצאָרן אױף האָלץ און שטײנער. װי קען ער פֿאַרלירן? ער זאָל אומברענגן דער גאַנצער װעלט חוץ אײן ייִדל װעט דער ייִד זאָגן הלל שלם אַז ס'האָט געקענט זײַן ערגער אַז אױך ער װאָלט אומגעקומן. אָט אַזאַ סאָרט תפֿילה האָט פּרימו לוי בײַגעזען אינעם לאַגער און ער האָט ער געשריבן אַז װען ער איז גאָט שפּײַט ער אױפֿן תפֿילה.

מײן שװעסטער דערצײלט אַז זי איז געװען אױף אַ בר מצווה און ס'האָט דערצײלט אַ פֿרױ די מעשה װעגן דער רעדענדיקע פֿיש. מײַן שװעסטער האָט נישט געהערט פֿונעם מעשה און זי האָט געזאָגט בײַם טיש אַז ס'איז נאַרישקײטן. דערנאָך קומט צו איר צו אַ פֿרױ װאָס איז אױך דאָרט געזעסן און זאָגט איר, אַז זי האַלט אױך אַזױ נאָר זי האָט נישט געהאַט דער קוראַז עס צו זאָגן ברבים.

װען מײַן ייִנגעל האָט מיר דערצײלט װעגן דער פֿיש, אַנשטאָט מיט אים אַרײַן גײן אין װיכוחים צי עס האָט יאָ פּאַסירט צי נישט, האָב איך אים געזאָגט דער עלעגאַנטער טענה װאָס איך האָב מיך אױסגעלערנט בײַם פֿאַרברענטן אַפּיקורס דוד הום: אַ פֿיש קען נישט רעדן.