הכנה דרבה ב´

מיינט נישט מיר האָבן מיר פאַרגעסן דעם צוועק פון אונזער רייזע איבער די נתפסים על דברי תורה. מיר זענען מיר געווען שרוי בתענית און נאָכן לעקך און בראָנפן האָבן מיר גאָרנישט אין מויל גענומן. מיר האָבן ווידער געהאַט אַ שאלה צי ווען מען פאָרט קיין מזרח און מען יאָגט אָן אַ טאָג צי דאָס ווערט גערעכנט פאַר אַ באַזונדערע טאָג און מען דאַרף משלים זיין פּרק שירה. עס איז געוואָרן אַ גרויסער פּלפּול. ר´ זעליג האָט געהאַלט ביי סוס אומר און האָט נישט געקענט רעדן. מיר האָבן מיר געברענגט אַ ראיה פון יעקב אבינו ווען ער האָט זיך געראַנגלט מיטן מלאך האָט דער מלאך געזאָגט שלחני כי עלה השחר, זאָגט רש"י אַז ער האָט געדאַרפט זאָגן שירה. איז דאָך שווער ער האָט דאָך געקענט זאָגן דאָרט צוזאַמן מיט יעקב ווייל יעקב האָט דאָך אוודאי געזאָגט פּרק שירה שנאמר ויהי לי שור וחמור. והקושיא ידוע ווי קען זיין אַז דער בחיר שבאבות האָט זיך געפּאָרעט מיט אָקסן און אייזלן? אלא מאי ער האָט געזאָגט דער שירה פון אַ שור וחמור, אם כּן איז דאָך שווער אַז דער מלאך צוזאַמן מיט יעקב האָבן זיך געקענט שטעלן אין אַ ווינקל לעבן די בתי כבוד און זיך אַראָפּלאָזן די פּיאות און געבן אַ דאַוון אָפּ כּמנהג יוצאים לדרך. אלא מאי וויבאַלד יעקב האָט אָנגעיאָגט אַ טאָג ווי עס שטייט ויזרח לו השמש האָט ער נישט געדאַרפט זאָגן שירה ממילא האָט דער מלאך נישט געהאַט מנין האָט ער געדאַרפט שנעל צוריק גיין. כנלע"ד.

אַכּלל, טרעפן מיר דעם דאָלמעטשע ונתן לי שלום והחזרתי לו שלום און איך האָב באלד געהערט פונעם אַקצענט אַז דעם האָט מען געשמיסן אין היימישע חדרים. פרעג איך אים פון וואַנעט איז אַ ייד, ענטפערט ער פון טאָקיאָ. איך קוק אים אָן און ער קוקט צוריק. איך פרעג אים צי מען קען דברנען אַביסל די מלאכי חבלה זאָלן נישט פאַרשטיין, און ער זאָגט אַז עס איז נישט דאָ וואָס צו רעדן, איך זאָל זאָגן מיין דרשה און ער וועט איבערטייטשן. זאָג איך אים, פאַר דעם מיינט איר דאַרף איך אייך האָבן? איך קען דאָך רעדן אין יידיש די הערצער זאָלן פאַרשטיין. איך גיב אים צו פאַרשטיין אַז אַ גוטער דאָלמאָטשער דאַרף קענען אַביסל ממתיק זיין אויך אַז טאָמער קומן אַרויס נישט ריכטיקע ווערטער, ענטפערט ער אַז אויף ממתיק זיין זענען פאַראַן אַדוואָקאַטן און ער וועט בלויז זאָגן טייטש. זאָג איך אים אויף טייטש איז דאָ אַ בית יהודה און מען דאַרף אויך אַביסל קענען דעם פיפטן חלק שולחן ערוך. איך האָב מיך איינגעהאַלטן פון צו ניצן דעם אוראַלטן יידישע סטראַשע פון כי אם החרש תחרישי בעת הזאת וואָס האָט שוין מציל געווען גאַנצער בית החיימס, זאָנינג געזעצן און לענדלאָרדס ביי וועם דער סטים האָט זיך צובראָכן אויף ראש חודש שבט.

איך האָב אים לכּתחילה געפרעגט אין וועלכער ישיבה מען לערנט יאַפּאַניש, ענטפערט ער, ער האָט געלערנט אין קאָלעדז. פרעג איך אים צי אין האַרוואַרד, זאָגט ער אַז ניין. אַהאַ, זאָג איך אים, אָקספאָרד אוודאי. זאָגט ער, אויך נישט. איז וווּ יאָ? פרעג איך. זאָגט ער אין סיראַקוזי. זאָג איך אים, אַזוי, סיראַקוזי איז שוין אויך אויפן מאַפּע? ווער איז דאָרט דער ראש ישיבה? ער האָט ניטאַמאָל געשמייכלט. אַזוי גייט עס מיט די יידן. זיי מיינען זיי ווייסן שוין עפּעס קענען זיי שפּעטן פון יראי השם. נו, אויף נישט צו זיין אַ משורר, זאָג איך אים, האָסט דו דאָך שוין געקענט גיין אין סלאָבאָדקע. איך האָב געוואָלט מוסיף זיין, דיין גאַנצע דאָלמעטשריי ווייסט דו פון טייטשן תנו רבנן ביים רבין איז וואָס ווערסט דו אַזוי קליג? איך האָב אָבער מורא געהאַט אַז ער קען נאָך אינטערשטעלן אַ פיסל און להכעיס שלעכט איבערטייטשן. אויף אַזאַ עוכר ישראל קען מען זיך נישט פאַרלאָזן. ערגער נאָך ווי אַ גוי וואָס ווייסט אַז פאַר אַ ייד מיט אַ ברייטער קאַפּעליטש און אַ לאַנגער באָרד האָט מען דרך ארץ. איך האָב אָבער געשוויגן. איך האָב געזען אַז מיט דעם מומר להכעיס וועל איך קיין שפּראַך נישט האָבן. ווען ער זאָל זיין אַ בן אחר בן פון נבוכנצר וואָלט איך פון אים מער געהאַט און דאָ איז דיני נפשות פון דריי בחורים ואני אנה אני בא.

ווי דער כּהן גדול איידער יום קדוש הוא פורש והם פורשין, מיר האָבן זיך פון אים אָפּגעשאָקלט און די אַרומיקע עסקנים האָבן שוין פאַרשטאַנען אַז מען דאַרף אַביסל שמירן. מיר האָבן זיך איסגעדרייט צו קישן דער פּרוכת ווי מיר טון אַלץ פאַר אַ דרשה און מיר האָבן געכאַפּט אַז מיר שטיין נישט דאָ שבת הגדול אין שיל צו פשטלן אין ועצם לא תשברו בו נאָר אין אַ בי"ד הגדול להבדיל און יעדעס וואָרט וועט מען מעסטן. אַ ציטער האָט מיר אָנגעכאַפּט ווי ביי זוחלים ורועדים מאימת בואיך. באותו שעה איז שטיל געוואָרן אין געריכט ממש ווי ווען אַ רבי קומט אַריין צום טיש. אַלע האָבן זיך אויפגעשטעלט כאָטש מען האָט נישט געזינגן שאו שערים ראשיכם און נישט ימים על ימי. די אַדוואָקאַטן האָבן זיך אויסגעלייכט די קראַוואַטן, די חסידים האָבן זיך צוגעצויגן די גאַרטלעך און זיך אויסגעגלעט די בערד און דערלאַנגט אַ דריי אינעם פאה. אַ טיר האָט זיך אויפגעמאַכט אַ טיר און ויבא, דער שופט איז דאָ.

תוך כּדי דיבור אָן אַ יעמוד, אָן אַ ברשות, רופט מען אונז אויף און מען איז אונז מכבד מיט אַפּאָר ווערטער. מיר האָבן פאַרזיכט זיך שמייכלן מיטן ריכטער אָבער ער האָט געקוקט ערנסט און אָנגעצויגן ווי ביי אַ שבעה פון פינף יתומים און זעקס פאָטאָגראַפירערס שטוּפּן זיך צו כאַפּן טרערן פאַרן שנאָרער בראָשור. דער דאָלמעטשע האָט ניטאַמאָל אויפגעהויבן די אויגן.

מיר האָבן מיר געשפּירט אַז עיני כל ישראל ווענדן זיך צו אונז און מיט אוזנזער דרשה דאַרפן מיר מציל זיין די אַלפרעד דרייפוסן און מנדל בייליסן פון איין און צוואָנציקסטן יאָר הונדערט. שפתי מרחשין, מיר האָבן געזאָגט ר´ נחוניה בן הקנהס תפלה, אַ יהיו לרצון מיט אַ ה´ שפתי תפתח, אַפּאָר שטיקלעך פון היה עם פפיות און צוגעגאַנגן צום שטענדער און אָנגעהויבן צו רעדן. געדברט מיט אַ ויאמר אַז דער געריכט האָט געדינערט מיט אַ קול רעש גדול ווי אין פּסוק שטייט.

אויפן דרשה אַליין בלי נדר וועלן מיר באַלד קומן צום וואָרט.